Պետք է վերանայվեն Իրանի հետ հարաբերությունները, թարմացվեն դրանք․ Ահարոն Վարդանյանը՝ Իրանի նորընտիր նախագահի արտաքին քաղաքականության մասին

Իրանագետ Ահարոն Վարդանյանի խոսքով՝ Իրանի նախագահի ինստիտուտը արտաքին քաղաքականության հարցերում այնքան էլ որոշում կայացողներից չէ, բայց դա չի նշանակում, որ ամբողջությամբ մի կողմ է քաշված արտաքին քաղաքականությունից, ի վերջո այն իրականացվում է նախագահի վերահսկողոթյան տակ գտնվող արտաքին գործերի նախարարի կողմից։

Tert.am-ի հետ զրույցը նա այսպիսի դիտարկումներով է սկսել՝ անդրադառնալով վերջերս Իրանում կայացած ընտրությունների արդյունքում ընտրված նախագահ Սեյեդ Էբրահիմ Ռեիսիի հնարավոր արտաքին քաղաքականությանը։ Նա պարզաբանեց՝ Իրանում արտաքին քաղաքականությունը մշակվում է հոգևոր առաջնորդի գրասենյակում, Իսլամական հեղափոխության պահապանների կորպուսում, Ազգային անվտանգության բարձր խորհուրդում և այն տրամադրվում է նախագահի ինստիտուտին որպես ի կատարում և ի գիտություն։

«Իրանի արտաքին քաղաքականությունն այս շրջանում չի փոխվելու՝ Ռեիսիի գալով, պարզապես հնարավոր է այն որոշակի կոսմետիկ սրբագրումների ենթարկվի։ Մենք կարող ենք նաև ակնկալել, որ մեզ հարաբերությունները լավ կլինեն, քանի որ ավանդականորեն, երբ պահպանողականներն են իշխանության լինում, ապա Հայաստանի հետ հարաբերությունները նոր թափով են զարգացել, ավելի խորն են եղել, քան բարեփոխիչների իշխանության ժամանակ»,- ասաց նա։

Նա սակայն նկատեց, որ փոխվել է տարածաշրջանային ստատուս քվոն, և դրա հետ մեկտեղ փոխվել է նաև տարածաշրջանի երկրների նկատմամբ Իրանի վերաբերմունքը։ «Սպասելիքներն էլ կարող են փոխվել։ Ամեն ինչ կախված է նաև մեզնից․ համապատասխան արձագանք մեր կողմից չլինելու դեպքում, արդյունքներ չեն լինի»,- ասաց նա։

Անդրադառնալով նրան, որ նորընտիր նախագահի հետ համագործակցության մեծ հույսեր են առաջացրել ադրբեջանցիների շրջանում, իրանագետը նշեց, որ մենք պետք է հետևենք նրանց քայլերին, բայց կապկենք դրանք, ձևավորենք Իրանի հետ հարաբերությունների և համագործակցության մեր օրակարգը։ «Մենք պետք է ուսունասիրենք Ադրբեջանի Հանրապետության քայլերը, բայց չպետք է ընդօրինակենք դրանք, դրանք չպետք է խանգարեն մեզ»,- ասաց նա։

Այս համատեքստում նա նկատեց, որ իսկապես Իրանը պատրաստ է համապարփակ համագործակցության Ադրբեջանի հետ, անգամ հայտարարում է, որ պատրաստակամ է զբաղվել Ադրբեջանի օկուպացված տարածքներով, ամրապնդել իր ներկայությունն այդ տարածքներում։

«Դրանով Իրանը ցանկանում է բարձրացնել իր դերն այդտեղ՝ դրանով չեզոքացնելով Թուրքիայի և Իսրայելի ներկայությունն ու այստեղ նրանց ազդեցության աճը։ Իրանը, իր ակտիվությամբ, փորձում է բալանսավորել իր ազդեցությունը Հարավային Կովկասում»,- ասաց նա։

Ահարոն Վարդանյանի նկատառմամբ՝ իր դերի բարձրացումն Իրանը ցանկանում է տեսնել նաև Հայաստանում, և այդ մասին նշել է նաև արտաքին գործերի նախարար Մոհամադ Զարիֆը։

«Ասվել է, որ Սյունիքում Իրանը պետք է իր կայուն ներկայությունն ունենա»,- ասաց նա։

Հայաստանի իշխանությունները, ըստ նրա, հիմա պետք է վերանայեն Իրանի հետ հարաբերությունները և թարմացնեն դրանք։ «Վերջին շրջանում Իրանի կողմից ակտիվացել են զրույցները Հյուսիս-Հարավ միջանցքի կառուցման վերաբերյալ, Պարսից ծոց Սև ծով միջանցքի կառուցումը, երկաթուղու թեմաները կրկին բերել է դաշտ։ Զարիֆը Բաքվում խոսել է նաև ահաբեկչական խմբավորումների դեմ պայքարի մասին, որոնք գլխացավանք են Հայաստանի և Ռուսաստանի համար։ Թուրքիան է ակտիվանում այս տարածաշրջանում, ինչը խնդիր է Իրանի և Ռուսաստանի համար։ Չինաստանը ևս անհանգստացած է այս խնդրով։ Կարելի է այս երկրերի հետ նշված հարցերի շուրջ համագործակցության դաշինքներ ստեղծել»,- ասաց նա։

Թուրքիայի և Ադրբեջանի դեմ դաշինքներ կազմելը, ըստ Ահարոն Վարդանյանի, բխում է Հայաստանի ազգային և անվտանգային շահերից, դա մեզ համար կենսական նշանակության է։ «Մենք տեսնում ենք, որ Թուրքիան և Ադրբեջանը ցանկանում են վերացնել Հայաստանը։ Այդ «ապաշրջափակում» գեղեցիկ տերմինների տակ թաքնված է հենց «շրջափակումը», ենթադրվում է՝ Հայաստանի շրջափակում։ Եթե այդպես չէ, ապա կարող են այլ ծրագրեր գործարկվել, օրինակ, գործարկվի Գյումրի–Կարս երկաթուղին և ոչ թե նորը կառուցվի, որն ավելի ծախսատար է, որովհետև ցանկանում է Երևանը և ընդհանրապես Հայաստանը մեկուսացնել այդ գործընթացներից։ Զանգեզուրի միջանցքը հենց այդ նպատակն ունի»,- ասաց նա։

Վերադառնալով Հայաստան-Իրան հարաբերություններին, երկու երկրներում տեղի ունեցած ընտրություններից հետո սպասվող քաղաքականությանը՝ Ահարոն Վարդանանը նշեց, որ պետք է, որ փոփոխություններ լինեն, քանի որ այդ հարաբերությունների զարգացումը կարևոր է։ «Դրանք կենսական նշանակություն ունեն մեզ համար»,- ասաց նա։