Եվոպայում աննախադեպ գնաճային շոկ է

Դեկտեմբերին եվրոգոտում գնաճը կարող է գերազանցել տասը տոկոսը։ Իսկ հաջորդ տարի խոշորագույն բանկերը կանատեսում են տնտեսական աճի կտրուկ դանդաղում կամ ռեցեսիա։ ԵԿԲ-ն արդեն բարձրացրել է բազային տոկոսադրույքը մինչև պատմական առավելագույնը, սակայն խոստովանել է, որ ի վիճակի չէ կասեցնել գների աճը։

Աննախադեպ գնաճ

Եվրոստատի տվյալներով՝ օգոստոսին եվրոգոտու 19 երկրներում տարեկան գրանցվել է մինչև ռեկորդային՝ 9,1 տոկոս՝ հասնելով պատմական նոր առավելագույնին: Ամենամեծ մասնաբաժինն ունեն էներգակիրները և սննդամթերքը: Էներգետիկ ոլորտում գներն աճել են 38,3 տոկոսով։ Սնունդը, ալկոհոլը և ծխախոտը թանկացել են 10.6 տոկոսով,հագուստը, կենցաղային տեխնիկան և ավտոմեքենաները՝ հինգ, ծառայությունները՝ 3.8 տոկոսով:
Եվրոպայի խոշորագույն տնտեսություն ունեցող Գերմանիայում օգոստոսին գնաճը տարեկան կտրվածքով հասել է 8,8 տոկոսի։ Սա ռեկորդային ցուցանիշ է գրեթե կես դարի ընթացքում, ամենավատ արդյունքները գրանցվել են Էստոնիայում (25,2 տոկոս), Լիտվայում (21,1) և Լատվիայում (20,8): ԵՄ-ից դուրս իրավիճակը ավելի լավ չէ, քանի որ Միացյալ Թագավորությունը հուլիսին հասել է գնաճի՝ 40 տարվա ամենաբարձր մակարդակին՝ 10,1, ըստ Ազգային վիճակագրության կազմակերպության (ONS):

Ինչպես հետևում է Rystad Energy վերլուծական ընկերության վերանայումից, օգոստոսին Եվրոպայում էլեկտրաէներգիայի միջին ամսական արժեքը ամենաբարձրն է դիտարկումների պատմության մեջ։ Պատճառը նույնն է՝ գազի գնի կտրուկ աճը.Օգոստոսի գները ռեկորդ են սահմանել եվրոպական բոլոր խոշոր շուկաներում»,- ասում է ընկերության ներկայացուցիչ Ֆաբիան Ռենինգենը։
Ըստ Rystad-ի՝ ամենավատ վիճակում են Իտալիան, Ֆրանսիան, Գերմանիան և Մեծ Բրիտանիան։ Այսպիսով, Իտալիայում միջին ամսական սփոթային արժեքը գերազանցել է 500 եվրոն մեկ մեգավատ/ժամի համար, իսկ հաջորդ տարվա մեծածախ գինը Ֆրանսիայում և Գերմանիայում՝ 1000 եվրո է կանխատեսվել:
Բրիտանիայում փորձեցին գների մաքսիմում սահմանել էլեկտրաէներգիայի մատակարարների համար, սակայն դա չօգնեց։ Ըստ վերլուծաբանների կանխատեսումների՝ այժմ բրիտանական տնային տնտեսությունների մեծ մասի համար էլեկտրաէներգիան կարժենա տարեկան 4136 եվրո, իսկ հոռետեսական սցենարով՝ 7090: Փետրվարին այն երկու հազար էր, և բրիտանական կառավարությունն արդեն դա անվանեց ֆինանսական հարված բնակչությանը:

Խաղադրույքը չի աշխատում

Հուլիսի վերջին Եվրոպական կենտրոնական բանկը (ԵԿԲ) պատմության մեջ առաջին անգամ բազային տոկոսադրույքը բարձրացրել է միանգամից 0,75 բազիսային կետով՝ մինչև 1,25 տոկոս։Ռոյթերսի տվյալներով՝ ԵԿԲ-ն կարող է բարձրացնել տոկոսադրույքը մինչև երկու տոկոս կամ։ ավելին։ Գերմանական դաշնային բանկի (Բունդեսբանկ) նախագահ և ԵԿԲ-ի Կառավարիչների խորհրդի անդամ Յոահիմ Նագելի կանխատեսմամբ, դեկտեմբերին եվրոգոտում գնաճը կհասնի գագաթնակետին՝ ավելի քան տասը տոկոս:
Տնտեսագետը խոստովանել է, որ հնարավոր չի լինի գներից գլուխ հանել դրամական միջոցներով, քանի որ անհնար է ազդել էներգառեսուրսների գնանշումների վրա։ Տոկոսադրույքի բարձրացումը միայն կբարձրացնի փոխառությունների ինքնարժեքը, կնվազեցնի սպառողների ակտիվությունը և արդյունքում կդանդաղեցնի տնտեսությունը։
«Ես ի վիճակի չեմ էներգակիրները էժանացնել և համաշխարհային շուկայի խոշոր խաղացողներին համոզել նվազեցնել գազի գինը,- ասել է ԵԿԲ նախագահ Քրիստին Լագարդը:- Ես չեմ կարող բարեփոխել էլեկտրաէներգիայի շուկան: Լավ է, որ Եվրահանձնաժողովը ընդունում է. քայլեր այս ուղղությամբ, քանի որ դրամավարկային քաղաքականությունն այստեղ անզոր է։
Նրա խոսքով, եթե կապույտ վառելիքը շարունակի թանկանալ, ապա ճգնաժամը չի խուսափի։

Ռեցեսիան անխուսափելի է

Տնտեսագետները Գերմանիայում, Իտալիայում և Կենտրոնական և Արևելյան Եվրոպայում անկում են կանխատեսում, քանի որ էներգակիրների բարձր գները քայքայում են բնակչության գնողունակությունը: Ըստ JP Morgan Chase-ի՝ տարվա չորրորդ եռամսյակում եվրոգոտու ՀՆԱ-ն կնվազի 2-2,5 տոկոսով, որոշ երկրներում՝ 3 տոկոսով:
Ինչպես ընդգծում է The Economist-ը, ռեցեսիայի խորությունը մեծապես կախված է եվրոպացի քաղաքական գործիչներից։ Մինչ այժմ նրանք չեն հրաժարվել ռուսական գազի արժեքը սահմանափակելու մտքից, սակայն չկա միասնություն։
ԵՄ 15 երկրներ աջակցել են գների սահմանված մաքսիմումին, բայց երեքն են դա պահանջում միայն Ռուսաստանի համար: Եվս երեքը դեռևս չեն կողմնորոշվել և ցանկանում են տնտեսական կայունության երկարաժամկետ վերանայում իրականացնել: Հինգ պետություն կա՛մ դեմ է, կա՛մ չեզոք:
Միաժամանակ, ըստ The Guardian-ի, դիտարկվում են նաեւ այլընտրանքային միջոցներ։ Մասնավորապես, եվրոպական էներգետիկ ընկերությունների համար ավելորդ շահույթի հարկ՝ լրացուցիչ միջոցներ ուղղել էներգետիկ ճգնաժամի հետեւանքները մեղմելու համար։