«Մեզ պետք է բամբակի մեջ պահեն, ֆինանսավորեն, մենք հենց Հայաստանի համար աշխատող ինստիտուտ ենք»․ Հիդրոպոնիկայի ինստիտուտը դեմ է միավորմանը

Գիտական շրջանակներում արդեն իսկ խոսակցություններ կան, որ այս տարի Գիտությունների ազգային ակադեմիայի համակարգի կառույցներից միավորվելու են Գ․ Դավթյանի անվան հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների եւ Ա․ Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտները, ինչպես նաեւ Հ․ Բունիաթյանի անվան կենսաքիմիայի եւ Մոլեկուլային կենսաբանության ինստիտուտները: Գործընթացի մասին կարծիքները տարբեր են, այդ թվում՝ խիստ բացասական, գրում է Hetq-ը:

Հիդրոպոնիկայի ինստիտուտը դեմ է
Հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտի (ՀՊԻ) գիտական գծով փոխտնօրեն Աննա Թադեւոսյանը «Հետքի» հետ զրույցում նշում է, որ թե՛ ինստիտուտի ղեկավար կազմը, թե՛ կոլեկտիվը դեմ է միավորմանը, քանի որ իրենց եւ Բուսաբանության ինստիտուտի առաջ քաշած խնդիրները բոլորովին տարբեր են: Նրա խոսքով՝ ՀՊԻ-ում ժողով են արել եւ միաձայն բացասական են արձագանքել այդ փոփոխությանը՝ միավորումը համարելով «մեխանիկական»:

Փոխտնօրենը նշում է, որ երբ անցած տարեվերջին ԳԱԱ նախագահ Աշոտ Սաղյանն այցելել էր ինստիտուտ, փակագծերը փոքր-ինչ բացել էր՝ ասելով, որ միավորում լինելու է, եւ ցանկանում են, որ իրենք առաջարկեն, թե ում հետ կցանկանային միավորվել, այլապես այն կլինի ցավոտ: «Այդ ժողովի ժամանակ ասացինք, որ, համենայն դեպս, ակադեմիայի համակարգում չենք տեսնում ինստիտուտ, որի հետ կարող ենք միավորվել: Մենք տարբեր գիտությունների խաչմերուկում ենք կանգնած»,- ասում է Աննա Թադեւոսյանը:

Հիդրոպոնիկայի պրոբլեմների ինստիտուտի առաջին պրոբլեմը՝ 27 տարի առանց ներդրումների
Նրա խոսքով՝ իրենց եւ բուսաբանության ինստիտուտի բազային թեմաները տարբեր են, եւ նմանությունը միայն «բույս» բառն է: «Մեր բազային թեման բույսերի անհող մշակույթի, ֆիզիոլոգակենսաքիմիական ու ագրոքիմիական հիմունքների եւ հիդրոպոնիկ արտադրության կենսատեխնոլոգիաների մշակումն է: Բուսաբանության ինստիտուտի բազային թեման Հայաստանի բուսական աշխարհի ուսումնասիրության եւ պահպանության էկոլոգաաշխարհագրական ասպեկտներն են: Դուք եզրահանգում արեք, թե դրանք ինչքանով են նման, ընդամենը բույս բառի կրկնությունն է, բայց նույն առումով կարող ենք միանալ Կենսաքիմիայի ինստիտուտին, որովհետեւ կա կենսաքիմիա բառը, կարող ենք միանալ «Հայկենսատեխնոլոգիա» կենտրոնին, որովհետեւ կա կենսատեխնոլոգիա բառը, կամ ընդհանրապես այլ ինստիտուտի հետ»,- ասում է Աննա Թադեւոսյանը:

Փոխտնօրենի փոխանցմամբ՝ Հիդրոնոպիկայի պրոբլեմների ինստիտուտը գտնվում է տարբեր գիտությունների խաչմերուկում, եւ իրենք մոտ ոչ բույսի մշակում, այլեւ հետազոտություն են անում՝ բացահայտելով բույսի ամբողջ պոտենիցալը, միջավայրի տարբեր գործոնների ազդեցությունը, նաեւ բույսերի արդյունավետության բարձրացման մաթեմատիկական մոդելավորման հետազոտություն են կատարում: Թադեւոսյանի խոսքով՝ իրենք աշխատում են թանկարժեք, հազվագյուտ, մեծ պահանջարկ ուենցող դեղատու, եթերայուղատու սննդային բույսերի վրա:

«Մենք հիդրոպոնիկ կայան ունենք, կենսաքիմիայի լաբորատորիա չենք, որ մեր սարքերը վերցնենք, գնանք Բուսաբանության ինստիտուտ, իրենք էլ նույն տիպի լաբորատորիա չեն, որ գան մեր ինստիտուտ: Մենք բազային ինստիտուտներ ենք: Մեր հիդրոպոնիկ կայանը 1970-ականներին է կառուցված, տարբեր սարքեր ունենք եւ այլն: Այդ ամենը տեղափոխելն աբսուրդ է»,- նշում է ՀՊԻ-ի փոխտնօրենը:

Հարցին, թե ինչպես են ՀՊԻ-ի աշխատակիցներին բացատրել միավորման իմաստը, ու, ընդհանրապես, միավորման արդյունքում ինչ կենտրոններ են ձեւավորվելու, Աննա Թադեւոսյանը պատասխանում է․ «Բացատրությունն ուղղակի օպտիմալացումն է, բայց մեր կարծիքով՝ մեր ինստիտուտը ոչ թե պետք է օպտիմալացնեն, այլ ձեռքերի վրա պահեն, որովհետեւ այս ինստիտուտը ստեղծվել է հենց Հայաստանի համար: Ինստիտուտի հիմնադիրը՝ Գագիկ Դավթյանը, երբ Հոլանդիա էր գնացել ու տեսել առանց հողի բույսերի աճեցումը, հիմնադրել է այս ինստիտուտը՝ հաշվի առնելով Արարատյան դաշտավայրի 30 հազար հեկտարից ավելի աղոտ, ալկալի, չմշակվող հողատարածքները: Մեզ պետք է բամբակի մեջ պահեն, մեզ պետք է ֆինանսավորեն, մենք հենց Հայաստանի համար աշխատող ինստիտուտ ենք: Քանի տարի է՝ չենք կարողանում մի ջերմատուն ձեռքբերել, որը մեզ անհրաժեշտ է օդուջրի պես: Մեզ մոտ ամեն տարի բազմաթիվ ֆերմերներ են գալիս ջերմատնային հիդրոպոնիկայի մասին հարցերով, բայց մի ջերմատունն ի՞նչ է, որ ակադեմիական համակարգի իսնտիտուտը չունի, որ կարողնանաք փորձեր դնել եւ բավարարել նրանց»:

Թադեւոսյանի խոսքով՝ իրենք մինչեւ վերջ դիմադրելու են միավորման որոշմանը: «1947-ից ինստիտուտը գործում է՝ սկզբից լաբորատորիայի, հետո ինստիտուտի տեսքով, միակ ինստիտուտն է տարածաշրջանում, որ գիտական եղանակով զբաղվում է բույսերի հիդրոպոնիկայի հիմնախնդիրներով: Եթե մեզ չեն ուզում օգնել, այլ ուզում են օպտիմալացնել, դա բերելու է մեր կադրերի արտահոսքի, հետո չեմ հասկանում՝ քաղաքի տարբեր ծայրերում գտնվող ինստիտուտները ո՞նց են օպտիմալացվելու, իմաստը ո՞րն է: Շարքային տարածք չեն կարող վերցնել, մեր հիդրոպոնիկ կայանն այստեղ է, նրանց այգին՝ այնտեղ»,- եզրափակում է «Հետքի» զրուցակիցը:

Բուսաբանության ինստիտուտի ղեկավարը կողմ է
Թախտաջյանի անվան բուսաբանության ինստիտուտի (ԲԻ) տնօրենի ժամանակավոր պաշտոնակատար Արսեն Գասպարյանի փոխանցմամբ՝ միավորման հարցը դեռ քննարկման, խոսակցությունների մակարդակում է, վերջնական որոշում չկա:

Առավել մանրամասն՝ սկզբնաղբյուրում: