Կառավարությունը ձախողել է կապիտալ շինարարական ծրագրերը

2022 թվականին ՀՀ կառավարությունը ձախողել է հարկաբյուջետային քաղաքականությունը՝ թերակատարելով բյուջեն բոլոր ուղղություններով։ ՀՀ Ազգային ժողովի հաստատած պետական բյուջեով՝ 2022 թվականին 2021-ի համեմատ պետբյուջեի հաշվին 18,2 տոկոս ավելի շատ ծախս պետք է կատարվեր, իսկ պետական եկամուտները պետք է ավելանային 28,9 տոկոսով։ Սակայն ի հեճուկս բարձրագոչ հայտարարությունների և թվերի՝ բյուջեն, այսինքն՝ օրենքը, գործադիրը չի կատարել։

Պետական բյուջեն պետության լիազորություններիիրականացման «դրամական միջոցների ձևավորման և ծախսման որոշակիժամանակահատվածի ֆինանսական ծրագիր» է, ինչպես նաև սոցիալ-տնտեսական քաղաքականության իրականացման և մակրոտնտեսական կայունությանապահովման կարևորագույն գործիք։ Պետական բյուջեի թերակատարումը հանգեցնում է երկրի տնտեսության և մարդկանց կենսամակարդակի էական վատթարացման։

Պլանավորված էր, որ 2022 թվականին 2021-ի համեմատ պետական բյուջեի ընդհանուրծախսերն աճելու էին 18,2 տոկոսով, այդ թվում՝ ընթացիկ ծախսերը՝ 12,6 տոկոսով, իսկ կապիտալ ծախսերը՝ շուրջ 60 տոկոսով։ Սակայն այս տարվա ծախսային մասի կատարողական ցուցանիշները խիստ մտահոգիչ են։ Եվ այսպես, 2022 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին 2021 թվականի հունվար-մարտի համեմատ պետական բյուջեի ընդհանուր փաստացի ծախսերը նվազել են 2 տոկսով։ Ծախսային մասի թերակատարումը հիմնականում պայմանավորված է կապիտալ ծախսերով(ճանապարհաշինությունը, ոռոգման համակարգերի կառուցումը, մանկապարտեզների շինարարությունը և այլն)։Մասնավորապես՝ այս տարվա առաջին եռամսյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ կապիտալ ծախսերի կատարողականը նվազել է 29,4 տոկոսով, այն դեպքում, երբ այդ ծախսերը այս տարվա ընթացքում պետք է աճեին 60 տոկոսով։ Կապիտալ ծախսերի թերակատարումը մեծ հարված է հասցնում ոչ միայն այս տարվա Հայաստանի տնտեսական ցուցանիշներին, այլ նաև հաջորդ տարիների դինամիկ զարգացմանը։

Համեմատաբար լավ իրավիճակ ունենք պետական բյուջեի եկամտային մասի կատարողականի դեպքում։ Մասնավորապես՝ 2022 թվականի հունվար-մարտ ամիսներին նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ պլանվորված էր հավաքագրել 28,9 տոկոսով ավելի շատ պետական եկամուտներ(հարկեր, տուրքեր, դրամաշնորհներ և այլ եկամուտներ)։ Փաստացի այս տարվա ընթացքում հավաքագրվել է 21,8 տոկոսով ավելի շատ, որը պլանավորվածից 7,1 տոկոսով ավելի քիչ է։ Անշուշտ, ավելի շատ հավաքագրմանն էապես նպաստել է 7 տոկոսանոց բարձր գնաճը, ինչպես նաև մետաղների դեպքում արտահանման տուրքի սահմանումը։

Ամփոփելով՝ պետք է արձանագրել, որ 2022 թվականի ընթացքում ՀՀ կառավարությունը կարողանում է հավաքագրել հարկերը, սակայն չի կարողանում կատարել կապիտալ շինարարական ծրագրերը։ Ստացվում է, որ պետությունը մի կողմից գումարը հանում է տնտեսությունից, սակայն մյուս կողմից չի կարողանում վերադարձնել, ինչի հետևանքով տնտեսությունը «տաքանում» է և դրամն արժևորվում է՝ մեծ վնաս հասցնելով արտահանմանը։