«ԱՄՆ-ն և Թուրքիան դիվանագիտական և տնտեսական բախման նախաշեմին են»․ Ekathimerini

«Սառը պատերազմի» ավարտից ի վեր ԱՄՆ-ի գրեթե յուրաքանչյուր նախագահ պաշտոնը ստանձնելիս խոստացել է կենտրոնանալ երկրի ներքին խնդիրների վրա, մինչդեռ ներքաշվել և հայտնվել է աշխարհի իրադարձություններ կենտրոնում, հունական Ekathimerini թերթում հրապարակված հոդվածում գրում է Ամերիկյան Ձեռներեցության ինստիտուտի գիտաշխատող, վերլուծաբան Մայքլ Ռուբինը։

Ջորջ Բուշ ավագի համար դա Իրաքի ներխուժումն էր Քուվեյթ։ Բիլ Քլինթոնի համար՝ Բալկաններում սկսված ճգնաժամը։ Ջորջ Բուշ կրտսերը բախվեց սեպտեմբերի 11-ի ահաբեկչությանը, իսկ Բարաք Օբաման «հիմար պատերազմները դադարեցնելու» կոչերը մոռացության տալով՝ ԱՄՆ-ն ռազմականորեն ներգրավեց ինչպես Լիբիայի, այնպես էլ Սիրիայի հակամարտություններում: Այն, որ Դոնալդ Թրամփը բացառություն էր, ավելի շուտ պայմամավորված էր ռազմավարական խառնաշփոթով և բռնապետներին խաղաղեցնելու ցանկությամբ, այլ ոչ թե սպառնալիքների բացակայությամբ։ Ըստ այդմ, ցավոք, նորընտիր նախագահ Ջո Բայդենի ստիպված կլինի բախվել չորս տարիներին ընթացքում բորբոքված ճգնաժամերին։

Ամերիկացիները կարող են Չինաստանին, Ռուսաստանին, Հյուսիսային Կորեային և Իրանին անվանել իրենց գլխավոր արտաքին մարտահրավերները, սակայն Բայդենն իր պաշտոնավարման սկզնական շրջանում ստիպված կլինի դիմակայել ամենակարևոր փորձությանը՝ միջազգային իրավունքին, անվտանգությանը, կայունությանն ու Միջերկրածովյան տարածաշրջանում Թուրքիայի աճող մարտահրավերին։

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի նկատմամբ ինչպես Թրամփի, այնպես էլ Գերմանիայի կանցլեր Անգելա Մերկելի ներողամտությունը, որն առաջին դեպքում պայմանավորված էր տգիտությամբ, իսկ երկրորդ դեպքում՝ վախով, միայն համարձակություն է տվել Էրդողանին, ընդգծում է վերլուծաբանը։

Անդրադառնալով Թուրքիայի ապակայունացնող գործողություններին, Ռուբինը նշում է, որ «Էրդողանը ներխուժել է Կիպրոս, Սիրիա, Լիբիա, իսկ նրա՝ Ադրբեջան ուղղարկված վարձկանները Արցախում կռվել են հայերի դեմ»։

Բայդենն, ամենայն հավանականությամբ, ավելի անմիջականորեն կկենտրոնանա Միջերկրական ծովի արևելյան մասում տեղի ունեցող իրադարձությունների վրա։ Հունաստանի և Կիպրոսի հետ ռազմավարական երկխոսությունը կշարունակվի նաև նրա օրոք։ Պոմպեոյի կողմից Կիպրոսի նկատմամբ ռազմական էմբարգոյի մասնակի չեղարկումը հայտնվել էր թերթերի գլխագրերում, սակայն գործնականում այն ավելի շուտ խորհրդանշական էր։ Բայդենը, սակայն, կարող է բովանդակություն հաղորդել դրան, սարքավորումներ և տեխնոլոգիաներ տրամադրել, որոնք Կիպրոսին անհրաժեշտ են ինքնապաշտպանության համար։

Էրդողանի հանդեպ Թրամփի ներողամտությունը թուրք առաջնորդին թույլ է տվել խուսափել իր գործողությունների համար պատասխանատվությունից։ Էրդողանը կարծում էր, որ Կոնգրեսն ու ԱՄՆ դատական համակարգը նշանակություն չունեն։ Նա հույս ուներ, որ Թրամփը կարգելափակի պատժամիջոցները։ Մինչդեռ Բայդենի թիմը չի հանդուրժի նման գործողությունները։ Թուրքիան կամ թուրքական ինստիտուտները պատժամիջոցների կբախվեն ՌԴ-ի հետ Էրդողանի գործարքի և թուրքական բանկերի ֆինանսական խախտումների համար։

Քսան տարի առաջ թուրքական դեսպանատունը գրեթե նույնքան ազդեցիկ էր, որքան գերմանականը կամ ֆրանսիականը, այսօր այն մոտավորապես նույնքան ազդեցիկ է, որքան Մալավիի Հանրապետության կամ մավրիտանական դեսպանատունը։

ԱՄՆ-ի և Թուրքիայի դիվանագիտական և տնտեսական բախումը մոտենում է։ Էրդողանը Բայդենին կստուգի Միջերկրական ծովի արևելյան մասում։ Նա կարող է Բայդենին դիտաչկել որպես մի ծերունու, բայց նա չպետք է թերագնահատի նոր նախագահի և նրա ավելի թիմի վճռականությունը: Եթե Թրամփը կամ Օբաման նույն կերպ գործեին, արևելյան Միջերկրածովյան տարածաշրջանում վտանգը երբեք այդքան լուրջ չէր լինի։