Ինչու հայ գերիները չեն վերադարձվում Հայաստան և ինչ տեղեկատվություն է շրջանառվում

Այս պահի դրությամբ որևէ պաշտոնական տեղեկատվություն չկա այն մասին, որ Ադրբեջանի կողմից գերեվարված մի քանի տասնյակ հայ զինվորականների նկատմամբ ահաբեկչության հոդվածներով քրեական գործեր կան հարուցված, այդ իսկ պատճառով նրանք չեն վերադարձվում Հայաստան։ Այս մասին «Առաջին լրատվական»-ի հետ զրույցում ասել է գերիների հարցերով զբաղվող փաստաբանական խմբի անդամ, փաստաբան Սիրանուշ Սահակյանը։ Նրա խոսքով դա միայն Ադրբեջանի նախագահի ելույթից առանձնացված հատված է, որը տարածվել է մեդիայում։
«Հայկական զինված խմբավորումների անդամները, որոնք դեռ գտնվում են ազատագրված հողերում», չեն ենթարկվում Հայաստանի քաղաքական ղեկավարությանը, հայտարարել է Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը Թուրքիայի պաշտպանության նախարար Հուլուսի Աքարի հետ հանդիպման ժամանակ։ «Պատերազմի ավարտից հետո նրանցից շատերը ձերբակալվել են, սակայն նրանց չի կարելի ռազմագերի համարել, նրանք ահաբեկիչներ են»,-հայտարարել էր Ալիևը։

«Պաշտոնական, իրավական գործընթացներում նման դիրքորոշում չի արտահայտվել։ Դրանք մեդիայի կողմից վերարատադրվել են Ալիևի ելույթից հետո, դրանք ելույթից հատվածներ են։ Երբ որ պաշտոնական դիրքորոշում կարտահայտվի իրավական գործընթացներում, որ մեր քաղաքացիները չեն վերադարձվում, որովհետև նրանք գերիներ չեն, այլ հանցագործներ են և չեն գտնվում պաշտպանության ներքո, ապա արդեն գործերի մոտեցումը, ուղղվածությունը կփոփոխվի և արդեն հետապնդման ու հնարավոր դատապարտումների օրինականության հարցը կդառնա քննարկման առարկա»,-ասել է Սահակյանը։

Ինչ վերաբերում է հարցին՝ եթե պաշտոնապես հաստատվի այդ տեղեկությունը և պարզվի, որ գերեվարված մեր քաղաքացիների նկատմամբ Ադրբեջանում քրեական գործեր կան հանրուցված, ապա ինչ մեխանիզմներ կան նրանց վերադարձնելու մասով, Սահակյանը պատասխանեց. «Այո, մեխանիզմներ կան, բայց այդ դեպքում արդեն գործընթացները կլինեն երկարատև։ Միջազգային դատական ատյաններում պետք է հիմնավորվի, որ ապացույցներ չկան, գործը կրում է շինծու բնույթ։ Եվ եթե եվրոպական դատարանն արձանագրի, որ 6-րդ հոդվածի երաշխիքները խախտվել են և մեր քաղաքացիների դատապարտումը օրինական չէ, չեն պահպանվել արդար դատաքննության իրավունքը, ապացույցների կանոնները չեն պահպանվել, ապա դրան պետք է հետևի կատարում՝ անհապաղ ազատ արձակելու տեսքով։Բայց հասկանալի է, որ գործընթացը կստանա նոր որակներ, բարդություններ առաջ կգան և դա որոշակի ժամանակ է պահանջելու»։

Փաստաբանի խոսքով առաջիկայում պետք է սպասել գերիների նոր խմբի վերադարձին, որովհետև բազմաթիվ հայ գերեվարված անձինք կան, որոնք իրավունքի ուժով են ենթակա վերադարձման. «Բայց այս գործընթացը մեծապես կախված է քաղաքական պայմանավորվածությունների պահպանումից։ եթե դրանք հարթ են, եթե հայկական կողմը պահպանել է լծակներ, ճիշտ բանակցել է, ստացել է երաշխիքներ, ուրեմն գործընթացը տրամաբանորեն և հնարավորինս սեղմ ժամկետներում կլինի։ Իսկ եթե հավելյալ երաշխիքներ չեն ստացվել և խախտվում են պայմանավորվածությունները, երկիրը չունի քաղաքական կապիտալ հարկադրելու կատարել իր նկատմամբ ստանձնած պարտավորությունները, ապա այս գործընթացը կարող է չարաշահվել, երկարաձգվել, կարող են դրա հետևում շինծու քրեական գործեր ստեղծվել և բոլոր այլ եղանակներով խախտվեն իրավունքների իրացումը»,-ընդգծել է Սահակյանը։

Հիշեցնենք, որ դեկտեմբերի 31-ին Եվրոպական դատարանը բավարարեց փաստաբաններ Արտակ Զեյնալյանի և Սիրանուշ Սահակյանի դիմումներն ու որոշեց գերության մեջ հայտնված ևս 23 անձի գործով հրատապ միջոց կիրառել: Նրանց թվում են նաև վերջերս Հադրութի շրջանի Խծաբերդ գյուղի մարտական դիրքերից գերեվարվածներից ոմանք։ Եվրոպական դատարանը Ադրբեջանի կառավարությունից պահանջել է փաստաթղթավորված տեղեկություն նրանց գերեվարման փաստի, գտնվելու վայրի, պահման պայմանների և բժշկական սպասարկման վերաբերյալ։ Սիրանուշ Սահակյանն ու Արտակ Զեյնալյանը Եվրոպական դատարան 80 գերեվարվածների հարցով արդեն դիմումներ ներկայացրել են, ավելի քան 100 դիմում էլ ներկայացրել է ՄԻԵԴ-ում Հայաստանի ներկայացուցիչ Եղիշե Կիրակոսյանը։
Պատերազմից հետո Հայաստան է վերադարձվել 54 գերեվարված անձ։