Շվեյցարիայի ռադիոհեռուստատեսությունը ադրբեջանամետ հաղորդումներ է հեռարձակել. Բողոք է ներկայացվել

Շվեյցարիայի ռադիոհեռուստատեսություն Լրատվական բաժնի գլխավոր խմբագիր Բեռնար Ռապային

7-ը հոկտեմբերի, 2020թ․

Պարոն,

Սույն նամակով իմ տարակուսանքն եմ հայտնում Շվեյցարիայի ռադիոհեռուստատեսության երեկոյան ժամը 19․30-ի լուրերի հաղորդման ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության լուսաբանման կապակցությամբ։

Ռազմական գործողությունների հաջորդ օրը, սեպտեմբերի 28-ին լուրերի հաղորդման ժամանակ երկու րոպեում բավականին չեզոք ձևով ներկայացվեց հակամարտության պատմությունը, հակամարտության շահագրգիռ կողմերը, ինչպես նաև այդ բարդ տարածաշրջանը։ Սակայն ձեր լրագրողների բառապաշարը շեշտակի փոխվեց հոկտեմբերի 3-ից։

Հոկտեմբերի 3-ին հաղորդավարը նյութը սկսեց հետևյալ նախադասությամբ՝ «Անջատողական տարածքի իշխանությունները մեղադրում են Թուրքիային՝ սիրիական վարձկաններ ճակատ ուղարկելու համար»։

Լեռնային Ղարաբաղն անջատողական տարածք չէ, այլ պետություն է, որն իր անկախությունն է հռչակել 1991թ․։ Լեռնային Ղարաբաղի հայերն իրենց իրավունքների համար հերոսական պայքար են մղել թվաքանակով և զինտեխնիկայով գերազանցող բանակի դեմ։ Տասնամյակներ ի վեր Ադրբեջանը հայերի հանդեպ խտրական քաղաքականություն էր իրականացնում, որի նպատակն այդ շրջանում հայերին էթնիկ զտումների ենթարկելն էր։ Ադրբեջանական Սումգայիթ և Բաքու քաղաքներում 1988-1990թթ․ հայերին սպանել են, տանջամահ արել, բռնաբարել և կենդանի այրել։ 1992թ․ ադրբեջանական բանակը կոտորած է կազմակերպել Լեռնային Ղարաբաղի Մարաղա գյուղում։ Հենց այդպես Նախիջևանը դարձավ ադրբեջանական էքսկլավ, որտեղից 1988թ․ վտարվեցին վերջին հայերը, որին հաջորդեց խաչքարերի և հայկական քաղաքակրթության հետքերի վերացումը։ Երեկ Միջազգային համաներման կազմակերպությունը հայտնեց կասետային ռումբերով Լեռնային Ղարաբաղի մայրաքաղաք Ստեփանակերտը ռմբակոծելու մասին։ Լեռնային Ղարաբաղի հայերը անջատողականներ չեն այսօր և երբեք էլ անջատողականներ չեն եղել։

Այնուհետև լրագրողը շարադրում է՝ «Լեռնային Ղարաբաղի իշխանությունները մեղադրում են Բաքվի գլխավոր դաշնակից Թուրքիային՝ Գազիանթեպում հավաքագրված սիրիացի վարձկաններին Ադրբեջանում տեղակայելու հարցում։ Սիրիական կայքերը և միջազգային թերթերը հաստատում են այդ տեղեկությունները, սակայն տեղում աշխատող լրագրողները դժվարանում են ապացույցներ գտնել»։

Ձեր իսկ վերլուծաբան Ավրամ Զիսյադիսը հոկտեմբերի 6-ին հաստատեց, որ ադրբեջանցիների կողմից մարտերին մասնակցում են իսլամիստ վարձկաններ։ Սակայն, եթե Շվեյցարիայի ռադիոհեռուստատեսության խմբագրությունը կասկածներ ուներ ոչ միայն միջազգային այլև շվեյցարական թերթերի հանդեպ, կարող էիք լրագրողներ ուղարկել Գազիանթեպ և ադրբեջանական ճակատ՝ տեղում թափանցիկ և անաչառ հետաքննության համար։

Հոկտեմբերի 3-ին շվեյցարացի քաղաքական գործիչ Ուելի Լոյենբերգերը ավելի քան 400 շվեյցարահայերի առջև Բեռնի դաշնային պալատի դիմաց հետևյալ խոսքերն ասաց՝ «Իրավիճակը ծանր է։ Այդ իսկ պատճառով այսօր հավաքվել ենք դաշնային պալատի առջև։ Մենք բողոքում ենք թուրք և ադրբեջանցի բռնապետերի հարձակման դեմ, որոնք գործում են Սիրիայի հյուսիսի վարձկանների հետ, այն վարձկանների հետ, ովքեր կռվում էին Ռոժավայի քրդերի դեմ, ովքեր այսօր Լիբիայում են, և որոնք կռվում են Թուրքիայի տրամադրած ԱԹՍ-ներով, Իսրայելի տրամադրած ԱԹՍ-ներով։ Այս հարձակումը պետք է անհապաղ դադարեցվի։ Այդ պատճառով ենք հիմա այստեղ։ Պետք է շատ ավելի բարձր գոռալ մեր երկրում, ի դեպ որովհետև մեր երկրում շատ մարդիկ տեղյակ չեն Հայաստանում տիրող իրավիճակից, Լեռնային Ղարաբաղից։ Տեղեկատվական հսկայական աշխատանք պետք է տարվի։ Պետք է համախմբել քաղաքական, տնտեսական և քաղաքացիական հասարակության ուժերին։ Նախ և առաջ պետք է վերջ տանք քծնանքին։ Պետք է, որ մեր քաղաքական և տնտեսական պատասխանատուները դադարեցնեն Թուրքիային և Ադրբեջանին քծնելը միայն և միայն փողի համար։ Մարդու իրավունքներն ու ինքնորոշման իրավունքը հազար անգամ ավելի կարևոր են, քան տնտեսական այն օգուտը, որ ստանում ենք, և դրա դիմաց չենք հանդգնում քննադատել։ 2012թ․ Շվեյցարիա-Հայաստան խորհրդարանական խմբի հետ ես այցելել եմ Լեռնային Ղարաբաղ։ Ադրբեջանի իշխանությունները դրանից հետո մեզ անցանկալի անձ հայտարարեցին։ Թող որ մեր երկրում էլ Ադրբեջանի և Թուրքիայի պաշտոնական ներկայացուցիչները և նրանց տնտեսական շահերը հայտարարվեն անցանկալի անձինք և անցանկալի կազմակերպություններ»։

Ցավոք ձեր խմբագրությունն այս ամենից ցուցադրեց դրոշներ և պաստառներ բռնած մի քանի ցուցարարների։

Հավանաբար ձեզ այս նամակը չգրեի, եթե խմբագրությունը մի նոր, ավելի ուժգին հարձակում չգործեր հոկտեմբերի 6-ին։

Այս անգամ ձեր լրագրողը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունն անարդարացիորեն ներկայացրեց որպես ինքնության շուրջ հակամարտություն՝ «տարածքի վերանվաճման պատերազմ – հայկական ազգայնականության խորհրդանիշ»։ Այնուհետև լայն էկրանին Ադրբեջանի նախագահն է, որի խոսքը բառացի թարգմանվեց այսպես՝ «Թող հայերը լքեն մեր հողերն ու դադարեցնեն այս առճակատումը։ Հայաստանի վարչապետ Փաշինյանը պետք է ասի՝ «Զորքերս հանում եմ գրավյալ տարածքներից»։ Նա պետք է ասի՝ «Ներողություն եմ խնդրում Ադրբեջանի ժողովրդից» և պետք է ասի՝ «Ղարաբաղը Հայաստան չէ»»։

Ոչ թե Հայաստանի վարչապետը պետք է ներողություն խնդրի, այլ Ադրբեջանի և Թուրքիայի նախագահները։ Պետք է նշել, որ թեև ավելի քան 30 երկրներ ճանաչել են Հայոց Ցեղասպանությունը, Ադրբեջանը և Թուրքիան շարունակաբար ժխտում են այն՝ Հայաստանին կանգնեցնելով անվտանգության լուրջ մարտահրավերների առջև։ Թուրքիան տիրացել է հայկական հողերի 9/10-րդին և պատրաստ չէ դրամական և տարածքային փոխհատուցման։ Թուրքիայի դերը Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության հարցում ապացուցում է, որ պանթուրանական նկրտումները, որի նպատակը Հայաստանի վերացումն է, վերստին կյանքի են կոչվել։ Քանի դեռ Թուրքիան չի ճանաչել Հայոց Ցեղասպանությունը՝ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը կլինի պայքար հենց Հայաստանի ազգային անվտանգության և հայերի՝ իրենց նախնիների հողում ապրելու հիմնարար իրավունքի համար։

Եվ վերջապես, մի քանի էթիկական նկատառումներ․

Վերջին երկու հաղորդումների ժամանակ կադրերում Լեռնային Ղարաբաղն ասոցացվում էր զինվորների և տղամարդկանց հետ, որը հեռուստադիտողին տալիս է ռազմականացված և քաղաքացիական բնակչությունից զուրկ շրջանի թյուր պատկեր։ Մինչդեռ ռազմական գործողությունների ժամանակ ամենաշատը կանայք, երեխաները և տարեցներն են տուժել։

Թուրքական և ադրբեջանական իշխանությունների խոսքն ուղեկցվում էր երկու երկրների նախագահների պատկերով և նրանց ուղերձների թարգմանությամբ։ Սակայն Լեռնային Ղարաբաղի դեպքում այդպես չէր։ Հայաստանի նախագահը և վարչապետը ձեր երեք հաղորդումների ժամանակ էկրանին չերևացին ընդհանրապես։

«Ավելին, կա անձնական մտերմություն։ Թուրքիայի և Հայաստանի նախագահները մտերիմ ընկերներ են»։ Ձեր վերլուծաբան Ավրամ Զիսյադիսն այսպես էր մակնաբանում Թուրքիայի և Ադրբեջանի առաջնորդների հարաբերությունները։ Հուսով եմ՝ հաջորդ հաղորդման ժամանակ ավելի փորձառու մեկին կհրավիրեք նմանատիպ լուրջ սխալներից խուսափելու համար։

Հարգանքով՝

Անուշ Բեժանյան-Ռոդյուի

Միջազգային հարաբերությունների մագիստրոս, Հարավային Քարոլինայի համալսարան

«Կորսված հնարավորություններ․ իրաքահայերի հայրենադարձությունը 2003-2008թթ․» գրքի հեղինակ