«Ի՞նչ կզգար իր նախապապը». The Sunday Times-ի հոդվածագիրը Բորիս Ջոնսոնին հիշեցրել է իր թուրք նախապապի սպանության պատճառը

Բրիտանական The Sunday Times-ը «Թուրքիայի խաղը մահաբեր է, եւ Ջոնսոնը դա լավ գիտի» վերտառությամբ հոդված է հրապարակել, որի հեղինակ Դոմինիկ Լոուսոնը հիշեցրել է Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Բորիս Ջոնսոնին՝ իր թուրքական արմատների եւ Օսմանյան կայսրությունում իր նախապապի դաժան սպանության մասին:

Հոդվածում, մասնավորապես, ասվում է.

«Փորձեք պատկերացնել, եթե կարող եք, որ Գերմանիան ռազմական ճանապարհով միջամտում է Իսրայելի եւ պաղեստինցիների վեճին՝ վարձկաններ ուղարկելով հրեական պետության դեմ պայքարելու համար, դրա համար օգտագործելով իր կործանիչները, որպեսզի խփի իսրայելական դրոնները, որպեսզի հրթիռակոծի քաղաքացիական շրջանները։ Դա անհնար է պատկերացնել, որովհետեւ ժամանակակից Գերմանիան խորապես գիտակցում է իր պատմական փաստերը եւ դրա հետ կապված բարոյական պատասխանատվությունը։ Հոլոքոստի ժխտումը քրեական հանցագործություն է, եւ Բեռլինում կան հրեա զոհերի բազմաթիվ հուշարձաններ։

Փաստացի լրիվ հակառակ պատկերն է Թուրքիայում, որտեղ քրեական օրենսգրքի 301-րդ հոդվածը հանցագործություն է որակում 1915 թվականին սառնասրտորեն կազմակերպված հայերի զանգվածային սպանությունները որպես ցեղասպանություն որակելը։

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանը միայն քաղաքական շահ է տեսնում Սիրիայից հազարավոր ջիհադիստների Ադրբեջան ուղարկելու մեջ, որպեսզի նրանք Ադրբեջանի բանակի հետ միասին կռվեն Լեռնային Ղարաբաղում հայկական ուժերի դեմ, այդ թվում՝ Թուրքիան իր կործանիչներով հրթիռակոծում է ոչ միայն ԼՂ բնակավայրերը, այլեւ դրա համար օգտագործում է Հայաստանի օդային տարածքը, որը հանգեցրել է խաղաղ բնակչի մահվան։

Այդ տարածքը (Լեռնային Ղարաբաղը), որտեղ միշտ բնակվել է առավելապես հայ բնակչություն, Ստալինի կողմից հանձնվել է Ադրբեջանական ԽՍՀ-ին։ ԽՍՀՄ փլուզումից հետո այդ տարածքի բնակչությունը քվեարկել է անկախության օգտին։ Դա հանգեցրել է պատերազմի, սակայն ՌԴ-ի միջնորդությամբ խաղաղություն է հաստատվել, մինչեւ որ երկու շաբաթ առաջ Ադրբեջանը վերսկսել է ռազմական գործողությունները։

Այստեղ ամբողջ նորությունն այն է, որ հակամարտությանը խառնվել է Թուրքիան։ Սա որպես իսլամիզմի ռազմական հովանավոր հանդես գալու Էրդողանի վճռականությունն է։ Նա դա արել է Սիրիայում, Լիբիայում, հիմա էլ Կովկասում։ Զարմանալի է, որ դա անում է ՆԱՏՕ-ի անդամ երկիրը։ Միայն Ֆրանսիան է պատրաստ մատնանշել այդ փաստը։ Հենց Մակրոնն էր, որ նախորդ շաբաթ հրապարակավ հայտարարեց, որ Անկարան հազարավոր վարձկան իսլամիստների է ուղարկել ԼՂ հակամարտության գոտի։

Այս առումով Բրիտանիայի կառավարության լռությունն ամոթալի է»։

Թերթը նաեւ անդրադարձել է Հայոց ցեղասպանությանը՝ մանրամասն ներկայացնելով դրա պատճառները, նաեւ դրա կապը Բրիտանիայի այսօրվա վարչապետ Ջոնսոնի պապի հետ։

«Իրականում Բրիտանիայի վարչապետի ընտանիքը սերտորեն կապված է այս դրվագի հետ։ Բորիս Ջոնսոնի նախապապը՝ Ալի Քեմալ Բեյը, թուրք լրագրող եւ խմբագիր էր, որը մտավ քաղաքականություն եւ դարձավ Օսմանյան կայսրության ներքին գործերի նախարարը: Նա, թերեւս, ավելի, քան ցանկացած այլ օսմանյան հանրային գործիչ, վճռական էր արդարադատության առաջ կանգնեցնելու հայերի կոտորածների համար պատասխանատու հազարավոր ոճրագործներին, եւ բաց արտահայտվում էր այդ մասին:

1919 թվականին նա գրել էր. «Մի՛ փորձեք մեղքը գցել հայերի վրա. մենք չպետք է շողոքորթենք ինքներս մեզ, թե աշխարհը լցված է ապուշներով: Մենք թալանել ենք այն մարդկանց ունեցվածքը, որոնց մենք արտաքսել եւ կոտորել ենք... կատարվել է պատմականորեն եզակի հանցագործություն, հանցագործություն, որի առաջ աշխարհը սարսռում է»:

Հենց այս արտահայտությունները (որոնք ոճի տեսանկյունից նման են նրա մեծ ծոռան արտահայտվելու ոճին) հանգեցրին նրան, որ Քեմալին առեւանգեցին Ստամբուլի վարսավիրանոցներից մեկից եւ քարկոծման ենթարկեցին: Մի պատմություն նկարագրում էր, թե ինչպես «հետագայում նրա արյունաշաղախ մարմինը կախաղան հանվեց եւ կրծքավանդակի վրա այս գրությունն էր. «Արթին Քեմալ»: Բանն այն է, որ «Արթինը» հայկական անուն է. մարդասպանների կարծիքով, սա նրա դիակի վրա գրելը վերջնական վիրավորանքի ձեւ էր»:

Հեղինակը գրում է, որ, իր իմացությամբ, Բորիս Ջոնսոնը հպարտանում է իր թուրքական արմատներով, եւ երբ նա դարձավ Բրիտանիայի վարչապետը, թուրքական մամուլը նրան անվանում էր «Օսմանյան կայսրության թոռ»:

«Նա երբեւէ հրապարակայնորեն չի խոսել իր նախապապի սպանության կամ դրա պատճառների մասին: Կասկածում եմ, որ նա այդ թեման բարձրացրել է նաեւ սեպտեմբերի 28-ին Էրդողանի հետ կայացած հեռախոսազրույցի ժամանակ, որի ընթացքում, ըստ ամենայնի, շոշափվել են Լեռնային Ղարաբաղում տեղի ունեցող իրադարձությունները»,- գրել է թերթը։

Պարբերականը հոդվածի վերջում երեք հարց է բարձրացնում. «Իսկապե՞ս Էրդողանն այն մարդն է, որին բրիտանական կառավարությունը պետք է ավելացնի զենքի վաճառքը։ Ի՞նչ կզգա բրիտանիայի վարչապետը, երբ տեսնի, որ նրանք կոտորում են ավելի ու ավելի շատ հայերի, եւ վերջապես ի՞նչ կզգար իր նախապապը»։