Արա Նռանյան. Թուրքիան վա-բանկ գնաց` զոհաբերելով Ադրբեջանին. Հայաստանի ձեռքերն ազատ են

Մոտ երկու ամիս առաջ «Հարավային Կովկասում նոր կոնֆիգուրացիայի անհրաժեշտություն է հասունանում. Կոստանդնոպոլսի ճանապարհին» հոդվածում ներկայացվում են ոչ միայն ղարաբաղյան խնդրի իրական պատճառներն ու արմատները, այլեւ որոշ կանխատեսումներ են արվում, որոնք արդեն սկսում են իրականություն դառնալ: Թվացյալ էքսպանսիոնիստական հաջողություններից հարբած Թուրքիան, իրոք, կորցրել է իրականության զգացումը եւ որոշել է արագացնել գործընթացները նաեւ ղարաբաղյան ուղղությամբ: Իզուր չէ, որ ադրբեջանա-թուրքական համատեղ զորավարժությունների քողի տակ եւ առաջատար տերությունների լուռ անտարբերությամբ հազարավոր թուրք զինվորականներ են տեղափոխվել Ադրբեջան (այդ թվում` Նախիջեւան), ինչպես նաեւ ռազմական տեխնիկա է մատակարարվել: Այս մասին IAREX լրատվական գործակալության կայքում գրում է Արա Նռանյանը:

Ռազմական գործողությունները շարունակվում են, բայց արդեն հիմա հնարավոր է շատ կարեւոր եզրակացություններ անել Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետության դեմ ադրբեջանա-թուրքական ներկայիս ագրեսիայից:

Նախ, մեկ անգամ եւս ապացուցվեց, որ միջազգային հանրությունը կլինիկական մահվան մեջ է: Ինչպես մարդու դեպքում է, այստեղ եւս`

ա) դրա կարծիքը որեւէ մեկին ընդհանրապես չի հետաքրքրում,

բ) այն ի վիճակի չէ ոչինչ անել,

գ) ավելին` այն բացարձակապես ոչինչ չի հասկանում` ոչ հակամարտության արմատները, ոչ աղբյուրները եւ ոչ էլ պատճառները:

Եվ այսուհետ ոչ ոք չպետք է պատրանքներ ունենա միջազգային իրավունքի, նման իրավիճակներում միջազգային հանրության որեւէ ազդեցության վերաբերյալ:

Երկրորդը` ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը չունի (կամ չի օգտագործում) որեւէ լծակ` Ադրբեջանի ագրեսիան եւ Թուրքիայի ակտիվ միջամտությունը կանխելու համար:

Երրորդ եզրակացությունն այն է, որ Ադրբեջանն իր իսկ գործողություններով թաղեց խաղաղ կարգավորման սկզբունքները, ապացուցեց իր անկարողությունը` որպես հուսալի գործընկեր եւ միջտարածաշրջանային նախագծերի անվտանգության երաշխավոր, ինչպես նաեւ մեկ անգամ եւս ցույց տվեց իր ոչ ադեկվատությունը Լեռնային Ղարաբաղի բնակչության նկատմամբ: Բաքուն ինքը գործնականում օրակարգից հանեց տարածքային հարցը եւ բացահայտ ցույց տվեց իր իրական մտադրությունները` ագրեսիա եւ հայ բնակչության ոչնչացում: Ներկայիս ագրեսիայից հետո հայկական կողմին ներկայացված «ինչ-որ բանի» դիմաց տարածքների փոխանակման վերաբերյալ ցանկացած միջնորդական առաջարկ Հայաստանի եւ Ղարաբաղի կողմից պետք է ոչ միայն որպես անընդունելի դիտարկվի, այլ նաեւ` որպես առաջարկողների ոչ ադեկվատության նշան:

Չորրորդ եւ շատ կարեւոր եզրակացությունն այն է, որ հայկական կողմի ձեռքերն ազատ են, ինչպես երբեք նախկինում: Ոչ մի պետություն եւ ոչ մի կազմակերպություն այժմ չի կարող խնդրել Հայաստանին չստիպել Ադրբեջանին հանձնվել: Բոլոր այդպիսի առաջարկները պետք է մերժվեն որպես անընդունելի` հաշվի առնելով լռակյաց եւ իներտ վերաբերմունքն ադրբեջանա-թուրքական ագրեսիայի նկատմամբ:

Այսպիսով, Թուրքիան վա-բանկ է գնում, որի դեպքում զոհը կլինի Ադրբեջանը: Թուրքիան Հայաստանին եզակի հնարավորություն տվեց, որը պետք է օգտագործել: Առաջխաղացումը դեպի Մինգեչաուրյան ջրամբար, Եվլախի գրավումը, Գյանջայի մեկուսացումը Բաքվից եւ հայկական զորքերի վերահսկողությունը Բաքու-Թբիլիսի-Զեյհան նավթամուղի նկատմամբ` Բաքվում ֆաշիստական ռեժիմի տապալմամբ եւ Կովկասում թուրքական քաղաքականության լիակատար խայտառակ ֆիասկոյովո, իսկապես տարածաշրջանային նոր կոնֆիգուրացիայի կհանգեցնի: Եվ հենց Աստված է պատվիրել մաքրել Նախիջեւանն օտարերկրյա թյուրքական տարրից:

1921-ի Մոսկվայի պայմանագրի հարյուրամյակին ընդառաջ նոր տարածաշրջանային համաձայնագրի ստորագրում է հասունանում, եւ ժամանակն է սկսել պատրաստվել դրա ստորագրմանը: Իսկ նախորդ հոդվածում արված եզրակացությունն ուժի մեջ է մնում. թուրք-ադրբեջանական կործանարար տանդեմին «կփրկի» միայն Նյուրնբերգյան նոր դատական գործընթացը: