Հակամարտությունները, կլիմայական ճգնաժամը և ՔՈՎԻԴ-19-ը հսկայական վտանգ են ներկայացնում կանանց և երեխաների առողջության համար

Նոր զեկույցի համաձայն, կանանց և երեխաների առողջության բարելավման գործում գրանցված ձեռքբերումների համար սպառնալիք են հակամարտությունները, կլիմայական ճգնաժամերն ու կորոնավիրուսը։

Պաշտպանելով առաջընթացը. վերելք, վերաձևակերպում, վերականգնում 2020թ. զեկույցը ընդգծում է, որ 10 տարի առաջ «Յուրաքանչյուր կին, յուրաքանչյուր երեխա» շարժման մեկնարկից ի վեր, որը գլխավորում էր ՄԱԿ-ի Գլխավոր քարտուղարը, զգալի առաջընթաց է գրանցվել աշխարհում կանանց, երեխաների և դեռահասների առողջության բարելավման գործում․

* մինչև հինգ տարեկան երեխաների մահացության ցուցանիշը 2019 թվականին հասել էր բոլոր ժամանակներում գրանցված ամենացածր մակարդակին,

* վերջին տասնամյակում ավելի քան 1 միլիարդ երեխա է պատվաստվել կանխարգելելի հիվանդությունների դեմ,

* իմունիզացիայի և ծննդաբերության որակյալ ծառայությունների և մաքուր խմելու ջրի հասանելիության ցուցանիշը անցել է 80 տոկոսը,

* 2000 թվականից ի վեր մայրական մահացության դեպքերը կրճատվել են 35 տոկոսով՝ 2010 թվականից ի վեր գրանցելով ամենամեծ անկումը,

* վերջին տասնամյակում մոտավորապես 25 միլիոն մանկական ամուսնություններ են կանխվել։

Այնուամենայնիվ, հակամարտությունները, կլիմայի անկայունությունը և կորոնավիրուսային համավարակը վտանգի տակ են դնում բոլոր երեխաների և դեռահասների առողջությունն ու բարեկեցությունը: Մասնավորապես, կորոնավիրուսով պայմանավորված ճգնաժամը խորացնում է արդեն իսկ գոյություն ունեցող անհավասարությունները՝ հանգեցնելով առողջապահական կարևոր միջամտությունների խափանումների։ Սա, իր հերթին, անհամաչափորեն ազդում է առավել խոցելի կանանց և երեխաների վրա:

Համավարակով պայմանավորված արգելափակումների գագաթնակետին 192 երկրներում փակվեցին դպրոցները, ինչի հետևանքով տուժել է 1,6 միլիարդ աշակերտ: Աճել են ընտանեկան բռնությունները, աղջիկների և կանանց նկատմամբ բռնությունները, ինչպես նաև՝ աղքատությունն ու սովը։

«Անգամ մինչև կորոնավիրուսային համավարակը, աշխարհի որևէ կետում յուրաքանչյուր վեց վայրկյանը մեկ մինչև հինգ տարեկան երեխա էր մահանում», - նշել է ՅՈՒՆԻՍԵՖ-ի գործադիր տնօրեն Հենրիետա Ֆորը: «Համավարակի առաջին օրերից ի վեր հակամարտությունների գոտիներում և խոցելի միջավայրում ապրող միլիոնավոր երեխաներ է՛լ ավելի մեծ դժվարությունների են բախվել։ Մենք պետք է միասին աշխատենք համավարակի հետևանքով առաջացած խնդիրները լուծելու ուղղությամբ՝ միևնույն ժամանակ ամրապնդելով առողջապահական համակարգերը: Միայն այդ դեպքում մենք կարող ենք պաշտպանել և փրկել կյանքեր»:

2019 թվականին 5 տարեկանից ցածր 5,2 միլիոն երեխա և 1 միլիոն դեռահաս մահացել է կանխարգելելի հիվանդություններից: Յուրաքանչյուր 13 վայրկյանը մեկ նորածին երեխա է մահացել: Յուրաքանչյուր ժամը մեկ 33 կին մահացել է ծննդաբերության ժամանակ, իսկ օրական 33,000 աղջիկ հարկադրված ամուսնացել է՝ մեծամասամբ տարիքով իրենից շատ ավելի մեծ տղամարդու հետ։

Զեկույցը կոչ է անում համաշխարհային հանրությանը պայքարել կորոնավիրուսի դեմ` միևնույն ժամանակ հարգելով այն պարտավորությունները, որոնք կարող են բարելավել կանանց և երեխաների կյանքը, որպեսզի չխորանա խոստումների և իրականության միջև առկա անդունդը:

Զեկույցի համաձայն՝ վերջին տասնամյակում գրանցած կանանց, երեխաների և դեռահասների առողջությունը բարելավելու առաջընթացը չպետք է կրի համավարակի ազդեցությունը: Եթե երեխաների կանխարգելելի մահերի դեմ ուղղված պայքար չծավալվի, 2020-2030 թվականների ընթացքում կարող է մահանալ մինչև 5 տարեկան 48 միլիոն երեխա: Այս մահերի գրեթե կեսը բաժին կընկնի նորածիններին:

«Յուրաքանչյուր կին, յուրաքանչյուր երեխա» շարժման ներքո մեր համատեղ քայլերն առավել կարևոր են, քան երբևէ: Այսօր մենք պետք է վերահաստատենք մեր հանձնառությունը հանուն կանանց, երեխաների և ապագա սերունդների՝ ավելի առողջ, անվտանգ, արդար և կայուն աշխարհ ունենալու գործում», - նշել է ԱՀԿ գործադիր տնօրեն դոկտոր Թեդրոս Ադհանոմ Գեբրեյեսուսը: