The Hill. Թուրքիայի ռիսկային արկածախնդրությունը կարող է սպառնալ ոչ միայն Մերձավոր Արեւելքին

Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանի` Մերձավոր Արեւելքում հաջողության հասնելու գաղտնիքը իդեալական մահմեդական հասարակությունը պատկերող սերիալների արտահանումն էր:

Ժամանցի արդյունաբերության սրընթաց աճը, որը միլիոնավոր արաբ հեռուստադիտողների է գրավում դրամատիկ սյուժեներով, համընկել է թուրքական «փափուկ ուժի» աճի հետ, որը հիմնված է տնտեսական հզորության եւ իսլամի հետ ներդաշնակ բազմակուսակցական քաղաքականության մոդելի վրա, գրում է The Hill-ը:

«Այս միտումն այժմ փոխարինվում է թուրքական ռազմական ուժերով` 2016 թվականից ի վեր Սիրիա առնվազն երեք ներխուժման միջոցով, ինչպես նաեւ` ռազմական երկընտրանքով Լիբիայում, որի վերջը չի երեւում:

Թուրքիան անծանոթ չէ տարածաշրջանին` որպես Օսմանյան կայսրության ժառանգ, որն իր զարգացման գագաթնակետին ղեկավարում էր մահմեդական աշխարհը եւ Եվրոպայի մի մասը: Սակայն վերջերս դրա մասնակցությունը միանշանակ չէ: Երբեմն այն արձագանքում է սպառնալիքներին, իսկ երբեմն առաջնորդվում է տնտեսական շահերով: Թուրքիան սկսում է ավելի շատ ուժ օգտագործել, քան դիվանագիտություն`՝ իր գերազանցությունը ցույց տալու համար:

Անցյալ տարի Թուրքիան գրավեց Սիրիայի հյուսիս-արեւելքը, ավելացրեց իր ռազմական ներկայությունն Իրաքում եւ լրջորեն միջամտեց Լիբիայի քաղաքացիական պատերազմին: Այն բազաներ հաստատեց Քաթարում եւ Սոմալիում եւ պայմանավորվածություն ձեռք բերեց Սուդանում Սուակին կղզու ժամանակավոր վերահսկողության շուրջ, պաշտպանական գործարք կնքեց Քուվեյթի հետ` ամրապնդելով իր դիրքերը Պարսից ծոցում եւ Կարմիր ծովում:

Այսօր Թուրքիան խաղում է Սիրիայում: Անկարային մղում է քրդերի ազգային նկրտումները դեպի ինքնավարություն ձախողելու ցանկությունը եւ ազգային անվտանգությանը սպառնալիքի հետ կապված մտավախությունները, որը ներկայացնում է Քրդական աշխատավորական կուսակցության հետ կապված Սիրիա-Քրդական ժողովրդավարական միությունը: Այն հույս ունի բուֆերային գոտի ստեղծել` մոտ 3.6 միլիոն սիրիացի փախստականների վերաբնակեցման համար, որոնք նույնպես բեռ են դառնում:

Քաղաքական կարգավորման բացակայության պայմաններում Սիրիայի հյուսիսի աստիճանական թրքացում է տեղի ունենում: Ավելի քան 10.000 զինծառայող ուղարկելով այնտեղ` անվտանգության գոտու զարգացման պլանը Թուրքիայի վերահսկողության տակ գտնվող այդ տարածքների վերակառուցում, տեղական ինքնակառավարման մարմինների եւ թուրքական իշխանությունների կողմից վերահսկվող ենթակառուցվածքների ստեղծում է ենթադրում:

Իդլիբում եւ Հալեպում տեղական ինքնակառավարման մարմինները թուրքական լիրան արդեն որպես օրինական միջոց են ընտրել` տարածաշրջանում գների կայունացման համար: Բայց իրավիճակը Սիրիայում շարունակում է անկայուն մնալ, եւ շուտով ռազմական սրացում է սպասվում:

Թուրքիայի վարած քաղաքականությունը Լիբիայի նկատմամբ, որը հիմնված է ազգային համաձայնության կառավարության աջակցության վրա, սերտորեն կապված է բացառիկ տնտեսական գոտու ստեղծման հետ Միջերկրական ծովի հարավային ափերից մինչեւ Լիբիայի հյուսիս-արեւելյան ափեր: Անկարան ստորագրեց եւ օգտագործեց Տրիպոլիի հետ վիճահարույց պայմանագիրը, ինչը սրեց լարվածությունը Իսրայելի, Հունաստանի, Կիպրոսի եւ եվրոպական այլ երկրների հետ:

Բայց Թուրքիայի միջամտությունը Լիբիայում արկածախնդրություն է ոչ միայն տեղում անկանխատեսելի իրավիճակի պատճառով: Կառավարությունը, որին նա սատարում է, նույնիսկ չի վերահսկում ծովային գործարքով սահմանազատված տարածքի հարակից հողերը: Եթե ​​Ազգային համաձայնության կառավարությունը պարտվի պատերազմում, Անկարան կկորցնի մուտքը դեպի բաղձալի գազի հանքավայրեր: Թուրքիայի հավակնությունները կարող էին հատկապես թանկ արժենալ` հաշվի առնելով վարչապետ Ֆայեզ Սեռաժի մոտալուտ պաշտոնանկությունը` չնայած հաջորդ ամիս Ժնեւում կայանալիք բանակցությունների նոր փուլին:

Միեւնույն ժամանակ, լարվածությունն աճում է թե ԱՄՆ-ի, թե Ռուսաստանի հետ` Սիրիայի հյուսիսում Թուրքիայի մասնակցության պատճառով: Լիբիան կարող է անավարտ նախագծի վերածվել, որն ի վերջո հակառակ արդյունք կտա:

Պարանի ձգումը տարածաշրջանում սրվում է, եւ Թուրքիան այլեւս դիտորդ չէ: Չնայած Սիրիայում, Լիբիայում եւ Իրաքում հակամարտությունների հնարավոր բացասական տարածմանը, Թուրքիան Էրդողանի հետ ծանրաքաշի է վերածվել, որը ձգտում է այնպիսի կարգ ղեկավարել, որում ԱՄՆ-ն ակնհայտորեն բացակայում է: Սակայն թուրքական սերիալներից ազդված մերձարեւելյան հանդիսատեսը կարող է այդքան էլ ընկալունակ չլինել Թուրքիայի էքսպանսիոնիստական ​​փորձերի նկատմամբ. նրան կհիշեցնեն ամենավատ ժամանակները օսմանյան տիրապետության օրոք: Վերահսկողության բացակայության դեպքում Թուրքիայի արկածախնդրության հետեւանքները կվտանգեն ոչ միայն դրա անմիջական սահմանները, այլեւ ամբողջ Մերձավոր Արեւելքն ու Միջերկրական ծովի արեւելյան մասը»: