Middle East Eye. Զտումները դառնում են սաուդյան պարանոյիկ արքայազնի կառավարման մշտական հատկանիշը

Այն ժամանակվանից, երբ Մուհամմեդ բեն Սալմանն իշխանության է եկել որպես թագաժառանգ արքայազն, Սաուդյան Արաբիայում առնվազն հինգ խոշոր զտումներ եւ մեկ զանգվածային մահապատիժ է իրականացվել, MEE-ում հրապարակված իր հոդվածում գրում է Դեւիդ Հերսթը:

«Դրանք մահմեդական գիտնականների ձերբակալություններ էին, ավելի քան 300 գործարարների եւ թագավորական ընտանիքի անդամների ձերբակալություններ, կին ակտիվիստների եւ իրավաբան-իրավապաշտպանների հետապնդումներ, Հավատարմության խորհրդի առաջատար անդամների եւ 300 պետական ծառայողների կալանքներ, իսկ անցյալ շաբաթ տեղի ունեցավ Սաուդյան Արաբիայի միացյալ ուժերի հրամանատար, արքայազն Ֆահդ բին Թուրքիի եւ նրա որդու տապալումը:

Զտումները դարձել են պարանոյիկ արքայազնի կառավարման մշտական հատկանիշը:

Նա, անշուշտ, պարանոյիկ լինելու բոլոր հիմքերն ունի, քանի որ այդքան շատ թշնամիներ է ձեռք բերել իր երբեմնի հզոր զարմիկների եւ հորեղբայրների շրջանում: Նա նաեւ այնքան շատ սխալներ է թույլ տվել, այդ պատճառով էլ այսօր թագավորությունը ռազմական եւ տնտեսական առումով ավելի թույլ է, քան երբեւէ իր նորագույն պատմության ընթացքում: Նրա տարածաշրջանային հեղինակությունն ընկել է:

Քաղաքականության մշակումը քաոս է: Ուրբաթ օրը, Մեքքայի Մեծ մզկիթի իմամ Աբդուլրահման ալ Սուդայիսը, քարոզ է կարդացել, որը լայնորեն մեկնաբանվում է որպես Իսրայելի հետ հարաբերությունների կարգավորման նախաբան: Մինչդեռ կիրակի օրը թագավոր Սալմանը ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփին ասել է, որ առանց պաղեստինյան պետականության հարաբերությունների կարգավորում չի լինի:

Թագաժառանգը կարող է հիմք ունենալ կարծելու, որ իր համար դանակներ չկան: Բայց ուշ գիշերին տրված հրամանագրերի խելահեղության մեջ մի մեթոդ կա։

Մուհամմեդ բեն Սալմանը հատուկ ուշադրություն է դարձրել իրավահաջորդության մրցակցային գծերին, որոնք պալատական հեղաշրջման դեպքում գահի հանդեպ օրինական հավակնություններ ունեն:

Ընտանիքի երկու ճյուղերը, որոնք նրան ամենից շատ են անհանգստացնում, Սուդայրի յոթնյակն է (Աբդուլազիզ թագավորի եւ Հասա Սուդայրիի որդիները) եւ հանգուցյալ թագավոր Աբդուլլահի որդիները, որոնցից երեքը այժմ կալանքի տակ են:

Ֆահդ բին Թուրքին երկու կետով էլ հայտնվել է Մուհամմեդ բեն Սալմանի ուշադրության կենտրոնում: Բին Թուրքին Սուդայրի յոթնյակի վերջին որդին է: Այս շարքի երկու այլ անդամներ՝ Սալմանի եղբայր Արքայազն Ահմադը եւ նրա եղբորորդի Մուհամեդ բեն Նայեֆը, գտնվում են կալանքի տակ՝ նախորդ զտումների հետեւանքով:

Սուդայրիներից մի քանիսին ձեռք չեն տվել՝ Աբդուլազիզ բին Սաուդ բին Նայեֆը՝ արքայազն Նայեֆի թոռը, նշանակվել է ՆԳ նախարար: Ըստ որոշ տվյալների՝ նա նույնպես կարող էր կալանավորված լինել այս զտումների ժամանակ:

Որոշակի ազդեցություն են պահպանել նաեւ Սալման թագավորի եղբայր Սուլթանի որդիները եւ թոռները: Ֆեյսալ բին Խալիդ բին Սուլթանը եւ Ֆահդ բին Սուլթանը պահպանում են երկու վարչական պաշտոններ, իսկ Բանդար բին Սուլթանի դուստր Ռիման աշխատանքի է անցել Վաշինգտոնում, իսկ նրա եղբայր Խալիդ բին Բանդար բին Սուլթանը՝ Լոնդոնում:

Բայց, ընդհանուր առմամբ, Սուդայրի տոհմը ինքն իր ստվերն է: Ֆահդ թագավորի օրոք այս ընտանեկան գիծը գերակշռում էր ռազմական եւ հետախուզական պաշտոններում:

Աբդուլլահի կլանն ավելի լավ վիճակում չէ: Ritz Carlton հյուրանոցում կալանավորված միակ աղմկահարույց զոհը՝ Թուրքի բին Աբդուլլահը, գրեթե երեք տարի անց դեռ կալանքի տակ է: Ըստ որոշ տվյալների, նրա եղբայրներ Ֆեյսալը եւ Մաշալը կրկին ձերբակալվել են: Թուրքի բին Աբդուլլահը դեռ որոշակի ազդեցություն է պահպանում, եւ սոցիալական ցանցերում նրան ազատ արձակելու կոչեր կան։

Մուհամմեդ բեն Սալմանը Ֆահդ բին Թուրքիից վախենալու այլ պատճառներ եւս ունի: Նա կադրային զինվորական էր եւ ցամաքային ուժերի հանրահայտ հրամանատար: Նա համեստ մարդու համբավ ուներ: Դրանով նա կարտացոլեր բանակի արհամարհանքը՝ Եմենում իրենց պաշտպանության նախարարի՝ թագաժառանգի արշավների նկատմամբ:

Խուսիտներին Սանայից հեռացնելու արշավը սկսվեց 2015-ի հունվարին՝ Սալման թագավորի գահ բարձրանալուց անմիջապես հետո:

Հինգ տարի անց Սաուդյան Արաբիայի թագաժառանգի սիրած նախագիծը տապալվում է եւ ամսական 1 միլիարդ դոլար է արժենում: Խուսիտները դեռ գտնվում են Սանայում, եւ դեռ ունակ են հրթիռներ արձակել, որոնք կարող են հասնել Ռիադ, Մեքքա եւ Սաուդյան Արաբիայի հսկայական տարածքներ: Եվ Եմենի հարավը բաժանված էր Աբու Դաբիի կողմից վճարված եւ նրան հավատարիմ ուժերի միջեւ:

Հայտնի է, որ Ֆահդը հակասության մեջ է մտել Մուհամեդ բեն Սալմանի հետ՝ Էմիրությունների կողմից Սոկոտրա ռազմավարական կղզին գրավելու եւ Ադենի անկման պատճառով: Սալմանն ու նրա եղբայր Խալիդը հակված են դիվանագիտական ելքի՝ չընդունելով պարտությունը: Խուսիտների ներկայությունը Եմենի մայրաքաղաքում եւ կառավարության նստավայրում այլ բան է ասում:

Սաուդյան աղբյուրները հայտնել են, որ Ֆահդը նաեւ սկսել է պաշտոնաթող գեներալների հետ խոսել իր դժգոհության մասին:

Թագաժառանգը պետք է ներկայացնի թագավորության այնպիսի պատկեր, որը կայուն գտնվում է նրա լիակատար վերահսկողության տակ: Հատկապես այն ժամանակ, երբ Սաուդյան Արաբիան իր հիմնական բաժնետերերի՝ ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփի եւ նրա փեսա ու հատուկ խորհրդական Ջարեդ Քուշների ճնշման տակ է, որոնք պահանջում են կարգավորել հարաբերությունները Իսրայելի հետ:

Մուհամմեդ բեն Սալմանը չի ցանկանում թուլության ու տագնապի նշաններ ցույց տալ: Եթե քաոս տիրի Իսրայելի վերաբերյալ գործարքը (նա մի քանի անգամ հանդիպել է Իսրայելի վարչապետ Բենիամին Նեթանյահուի հետ) չի արժենա նույնիսկ թուղթը, որի վրա այն գրվելու է, քանի որ դա թագավորական ընտանիքի մնացած անդամների աջակցությունը չի ստանա:

Նեթանյահուն պետք է հաստատ իմանա, որ եթե Մուհամմեդ բեն Սալմանը գահընկեց լինի, Պաղեստինի հարցում Ռիադը ցանկալի դիրքի հասցնելու Իսրայելի բոլոր ջանքերը չեն գնա նրա հետ:

Սաուդյան Արաբիայի քաղաքականությունն Իսրայելի հանդեպ, անկասկած, կվերադառնա 2002թ. Արաբական խաղաղ նախաձեռնության հին ստատուս-քվոյին, որը Սաուդյան Արաբիայի եւ թագավոր Աբդուլլահի արտաքին քաղաքական հազվագյուտ նվաճումն էր:

Արդյո՞ք Ֆահդը իրական սպառնալիք է ներկայացնում, թե՞ գեներալը զոհ է դարձել թագաժառանգի հերթական կեսգիշերային պարանոյային՝ իրականում մեծ նշանակություն չունի: Նա թագավորական ընտանիքի բարձրագույն մակարդակներում մշտական անպաշտպանության ազդանշան է ուղարկում:

Մշտական անապաշտպամությունը անձնավորում է հենց Մուհամմեդ բեն Սալմանը, ով աշխատում է ամբողջ գիշեր՝ ծրագրեր կազմելով, կասկածելով, հարվածներ պլանավորելով՝ չմտածելով հետեւանքների մասին:

Անցյալ շաբաթ հայտարարված զտումը դեռ շարունակվում է: Ձերբակալվել են նաեւ մահմեդական այլ գիտնականներ, այդ թվում՝ շեյխ դոկտոր Աբդուլլա Բասֆարը:

Մուհամմեդ բեն Սալմանը երբեք չի կարող հանգիստ քնել: Սա նրա խնդիրն է: Թագավորության խնդիրն այն է, որ նրա օրոք այն երբեք կայուն չի լինի»: