Արտաքին առևտուրը՝ համավարակի «խմբագրմամբ»․ արտահանումներն ու ներմուծումները կրճատվել են. Արա Գալոյան

«Պոլիտէկոնոմիա» հետազոտական ինստիտուտի տնտեսական մեկնաբան Արա Գալոյանը հոդված է հրապարակել politeconomy.org կայքում, որը ներկայացնում ենք ստորեւ․

Համավարակը մամլիչի նման դեֆորմացնում է տնտեսությունը: Թե՛ համաշխարհային, թե՛ մեր: Միջազգային ֆինանսական կազմակերպությունները, ռեյտինգային կազմակերպությունները, վերլուծական կենտրոնները իրար հերթ չտալով պարբերաբար ավելի ու ավելի հոռետեսական են դարձնում տնտեսական կանխատեսումները այս ու հաջորդ տարվա համար:

Մեր տնտեսության հնարավոր ապագայի մասին փորձագիտական կենտրոնների վերլուծություններ չկան (եղածն անհատական վերլուծություն-կարծիքներ են): Ուստի, տնտեսության հետ կատարվող գործընթացներն առայժմ հնարավոր է դիտարկել միայն վիճակագրական չոր թվերի ստեղծած պատկերով: Օրինակ, մեր արտաքին առեւտրի պատկերը: 2019թ․ մայիսի համեմատ այս մայիսին մեր արտահանումները կրճատվելն են 8.7 տոկոսով, իսկ ներմուծումները 21.8 տոկոսով: Առեւտրաշրջանառության ծավալի կրճատումը կազմել է 17.3 տոկոս:

Ֆինանսական պատկերն այս է՝ 2020-ի հունվար-մայիսին արտահանել ենք 886.2 մլն դոլարի ապրանք, որը 75.6 մլն դոլարով պակաս է անցած տարվանից: Այս տարվա նույն ժամանակահատվածում ներմուծել ենք 1 մլրդ 653 մլն դոլարի ապրանք: Ցուցանիշ, որ 237.3 մլն դոլարով պակաս է նախորդ տարի արձանագրվածից:

Հիմա արդեն կարելի է դիտարկել, թե համավարակի պարագային ինչ փոփոխություն է արձանագրվել մեր արտաքին ապրանքաշրջանառության կառուցվածքում: 2019թ․ ԱՊՀ անդամ երկրներին բաժին էր ընկել մեր արտաքին ու փոխադարձ առեւտրի 34.8 տոկոսը: Իսկ միայն ԵԱՏՄ անդամ երկրների մասնաբաժինը 30.3 տոկոս էր: Եվրամիության անդամ երկրների հետ առեւտրի տեսակարար կշիռը 16.1 տոկոս էր: Մնացած 49.1 տոկոսը մեր վիճակագրությունը հաշվառում է որպես «առեւտուր այլ երկրների հետ»:

Համավարակը նկատելի փոխել է մեր արտաքին առեւտրի կառուցվածքը: ԱՊՀ երկրների մասնաբաժինն այս տարի նկատելի աճել է՝ դառնալով 55.3 տոկոս: ԵԱՏՄ անդամ երկրներն այս տարի ավելի մեծ մասնաբաժինն ունեցող գործընկերներ են՝ մեր արտաքին առեւտրի համարյա կեսը՝ 49.4 տոկոս: Եվրամիության անդամ երկրների տեսակարար կշիռը չնչին է նվազել՝ 0.1 տոկոսի չափով: Ֆինանսական առումով կրճատումը (որը սկսվել էր 2018թ․ հետո) ավելի նկատելի է՝ 137.3 մլն դոլար: Կարելի է ընդգծել, որ ԵՄ անդամ երկրների հետ տնտեսական կապերը հանքահումքային ու ադամանդագործության ոլորտների հաշվին են:

Նկատելի է, որ համավարակի ընթացքում առավել քիչ կրճատվելն են հին (կամ ավանդական) ԱՊՀ (եւ ԵԱՏՄ) անդամ ու տարածաշրջանի երկրների հետ տնտեսական կապերը: Որպես դրա ապացույց կարելի է դիտարկել արտաքին առեւտրի ծավալները՝ ըստ առանձին երկրների: Մեր ամենախոշոր գործընկերը թե՛ 2019-ին, թե՛ այս տարի Ռուսաստանի Դաշնությունն է: 2019-ին ՌԴ-ի տեսակարար կշիռը մեր արտաքին առեւտրում 28.9 տոկոս էր: Այս տարի այդ երկրի դիրքը կտրուկ փոխվել է՝ 47.7 տոկոս: Ընդորում ՌԴ-ն առաջինն է թե՛ մեր արտահանումների, թե՛ ներմուծումների ծավալում: Մեր երկրորդ խոշոր գործընկերը համաշխարհային տնտեսության երկրորդ պետությունն է: Չինաստանի տեսակարար կշիռը մեր արտաքին առեւտրում 22.4 տոկոս էր, այս տարի՝ 19.9: Երրորդ երկիրը 2 տարի անընդմեջ 10 տոկոսանոց «մասնաբաժնով» Թուրքիան է: Չորրորդը Իրանն է՝ 2019-ին 4.8 տոկոս, այս տարի՝ 5.3: Հնարավոր է, որ անսպասելի արդյունք է: Բայց իսկապես առավել կենսական ներուժ ունեցան ավանդական ու տարածաշրջանային երկրների հետ տնտեսական կապերը: Գոնե առայժմ: