«Կոմերսանտ»-ը՝ Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանային լարվածության մասին

Հայաստանի և Ադրբեջանի սահմանին տեղի է ունեցել վերջին տարիների ամենախոշոր ռազմական միջադեպը: Միջադեպի վերաբերյալ հայկական եւ ադրբեջանական կողմերի տարբերակները գրեթե նույնական են՝ բացառությամբ մեկ կարեւոր մանրամասնի. ո՞վ է առաջինը կրակել: Ինչպես հաղորդել են Երեւանից, հուլիսի 12-ին կեսօրին մոտ ադրբեջանցի զինծառայողները «ՈւԱԶ» ավտոմեքենայով մոտեցել են հայկական դիրքերին: Երբ հայ զինվորականները նրանց նախազգուշացրել են, ադրբեջանցիները մեքենան թողել են եւ վերադարձել իրենց դիրքեր, բայց հետո Հայաստանի տարածքի վրա են սկսել կրակել հրետանուց: Բաքվի տարբերակն այլ է. հայերը սկսել են առանց որեւիցե պատճառի կրակել հրետանային զենքերից՝ «կոպտորեն խախտելով հրադադարի ռեժիմը»:

Խոսքը Լեռնային Ղարաբաղի մասին չէ, որը Երեւանը համարում է առանձին ինքնահռչակ հանրապետություն, այլ Հայաստանի Տավուշի մարզի եւ Ադրբեջանի Թովուզի շրջանի միջեւ սահմանի մասին:

Եթե կիրակի մարտը տեղի է ունեցել Մովսես գյուղի մոտ, ապա երկուշաբթի հայկական կողմը հայտարարել է Չինարի գյուղի ականանետային գնդակոծության մասին, որը գրեթե 8 կմ է հեռու կիրակնօրյա կոնֆլիկտի վայրից: Բերդ համանքի (որի մեջ է մտնում Մովսես գյուղը) ղեկավար Հարություն Մանուչարյանը «Ъ»-ին ասել է, որ շրջանում խուճապ չկա, եւ մարդիկ ապրում են իրենց առօրյա կյանքով: Բուն գյուղը գնդակոծությունից չի տուժել. կրակն արձակվել է միայն հայկական դիրքերի վրա, որոնք խաղաղ բնակիչներից հեռու են գտնվում:

Երկուշաբթի Ռուսաստանի ԱԳՆ-ում «իրավիճակի կտրուկ սրմամբ լուրջ մտահոգություն» էին հայտնել եւ կողմերին կոչ արել «զսպվածություն դրսեւորել»: ՌԴ ԱԳ նախարար Սերգեյ Լավրովը հեռախոսով զրուցել էր ե՛ւ իր հայ գործընկեր Զոհրաբ Մնացականյանի, ե՛ւ ադրբեջանցի գործընկեր Էլմար Մամեդյարովի հետ: Գերատեսչության կայքում զրույցների բովանդակությունն անչափ հակիրճ էին ներկայացրել եւ մեկ հաղորդագրությամբ. նախարարը «կողմերին կոչ է արել կրակն անհապաղ դադարեցնել, զսպվածություն դրսեւորել՝ հաշվի առնելով ստանձնած պարտավորությունները, ինչպես նաեւ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբում համանախագահող Ռուսաստանի, ԱՄՆ եւ Ֆրանսիայի ներկայացուցիչների եւ ԵԱՀԿ գործող նախագահի անձնական ներկայացուցչի առաջարկները»:

Բացի այդ, ՀՀ նախարարը զանգահարել է Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպության (ՀԱՊԿ, որը ներառում է Ռուսաստանը, Հայաստանը, Բելառուսը, Ղազախստանը, Տաջիկստանը եւ Ղրղզստանը) գլխավոր քարտուղար Ստանիսլավ Զասին՝ «մանրամասն տեղեկություններ տրամադրելով Ադրբեջանի զինված ուժերի կողմից հրադադարի ռեժիմի խախտման մասին»: Սակայն կազմակերպության մշտական խորհրդի արտակարգ նիստը, որը սկզբում նշանակվել էր երկուշաբթի, անսպասելիորեն հետաձգվել է անորոշ ժամանակով՝ «լրացուցիչ խորհրդատվությունների համար»: Թե կոնկրետ երբ է տեղի ունենալու հանդիպումը, դեռ չի հաղորդվում։

Ադրբեջանցի քաղաքագետ, «Վալդայ» միջազգային քննարկումների ակումբի փորձագետ Ֆարհադ Մամեդովի կարծիքով՝ հետաձգման իրական պատճառը ՀԱՊԿ գլխավոր քարտուղարի դիրքորոշումն է: «Նախորդ գլխավոր քարտուղար Նիկոլայ Բորդյուժան պաշտպանում էր Երեւանը՝ նույնիսկ իր հեռանալուց առաջ օգտագործելով ԼՂՀ (Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետություն) հապավումը: Բայց Ստանիսլավ Զասը բոլորովին այլ է․ իզուր չէ, որ Երեւանը մեկ տարի տորպեդահարում էր նրա նշանակումը: Առավելագույնը, ինչ կարելի է ակնկալել, կես էջանոց հայտարարությունն է այն մասին, որ կազմակերպության անդամները մտահոգված են»,- «Կոմերսանտ»-ին ասել է պարոն Մամեդովը:

Հիշեցնենք, որ 2018 թվականի սեպտեմբերին Դուշանբեում ՀՀ վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանի եւ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիեւի հանդիպումից հետո կողմերը օպերատիվ հաղորդակցման ալիք ստեղծեցին՝ էսկալացիայից խուսափելու համար: