2019 թվականն ամբողջ աշխարհում բողոքի ցույցերի տարի էր

2019 թվականն ամբողջ աշխարհում բողոքի ցույցերի տարի էր: Որոշ ակցիաներ խաղաղ էին, մի մասը նշանավորվել էր անվատանգության ուժերի հետ բախումներով, 5 ցույցեր հանգեցրել էին երկրի առաջնորդների տապալմանը:

2019 թվականը նոր թափ է տվել կլիմայի փոփոխության վերաբերյալ կառավարությունների կողմից անհետաձգելի գործողություններին: Ամբողջ աշխարհում անցկացվել են բողոքի ցույցեր կլիմայի փոփոխության դեմ միջոցներ ձեռնարկելու պահանջով: Այդ ցույցերի դեմքը շվեդ դեռահաս Գրետա Թունբերգն էր:

Ամերիկա

1. Պուերտո Ռիկո: Փոթորկից, սնանկությունից եւ կոռուպցիայի գործով հետաքննություններից հետո՝ այս տարի հուլիսին, պուերտոռիկացիները տապալել են նահանգապես Ռիկարդո Ռոսելոյին:

2. Վենեսուելա: Դժվար տնտեսական իրավիճակը հանգեցրել էր նախագահ Նիկոլաս Մադուրոյի դեմ բողոքի ցույցերին: Չնայած ընդդիմության առաջնորդը ինքնահռչակվել էր որպես ժամանակավոր նախագահ, եւ նրան ճանաչել էին ԱՄՆ-ը եւ մի շարք երկրներ Եվրոպայում՝ Մադուրոյին հաջողվել էր պահպանել իշխանությունը:

3. Կոլումբիա: Նախագահ Իվան Դուկեն խոստացել էր նվազեցնել հարկերը, երբ անկարգությունները հանգեցրել էին առնվազն չորս մարդու, այդ թվում՝ դեռահասի մահվան:

4. Էկվադոր: Երբ ավարտվել էր վառելիքի սուբսիդավորումը, սկսվել էր քաոս: Մի քանի օր անց կառավարությունը չեղարկել էր գնաճը:

5. Բոլիվիա: Նախագահ Էվո Մորալեսը տապալվել էր նոյեմբերի 10-ի բողոքի ցույցերի հետեւանքով եւ փախել երկրից:

6. Չիլի: Հանրային տրանսպորտի սակագնի բարձրացումը դարձել էր զանգվածային բողոքի ցույցերի պատճառ:

Եվրոպա

1. Շոտլանցիա: Ավելի քան 200 000 մարդ էր դուրս եկել փողոց Էդինբուրգում Միացյալ Թագավորությունից անկախանալու օգտին:

2. Մեծ Բրիտանիա: Երկրում տեղի են ունեցել զանգվածային ցույցեր ինչպես ի շահ բրեքսիթի, այնպես էլ դրա դեմ, որը պետք է վճռորոշ դեր ունենա երկրի ապագայի հարցում:

3. Ֆրանսիա: «Դեղին բաճկոնավորները» շարունակել էին բողոքի ցույցերը, բայց արդեն պակաս ուժով: Սակայն տարվա վերջում ֆրանսիացիները կրկին դուրս էին եկել փողոց՝ բողոքելով կենսաթոշակային ռեֆորմի դեմ:

4. Կատալոնիա: Կատալոնացիները շարունակել են պայքարել անկախության համար:

5. Չեխիա: Երկրի ամենահարուստ մարդկանցից մեկը՝ վարչապետ Անդրեյ Բաբիսը, դարձել էր 1989 թվականից ի վեր տեղի ունեցած ամենախոշոր բողոքի ցույցերից մեկի թիրախը:

6. Սլովակիա: Սլովակները դուրս էին եկել փողոց հոկտեմբերին՝ պահանջելով կառավարությունում հանցագործությունների հետաքննությունն ու կոռուպցիայի վերացումը:

7. Ռուսաստան: Մոսկվան խոշորագույն հակակառավարական հանրահավաքների կենտրոնն էր:

Աֆրիկա եւ Մերձավոր Արեւելք

1. Ալժիր: Նախագահ Աբդելազիզ Բութեֆիկան փորձում էր վերընտրվել հինգերորդ ժամկետով, ինչը հանգեցրել էր բողոքի ցույցերի:

2. Լիբանան: Ամեն ինչ սկսվել էր մեսինջերներով զանգերի դիմաց վճար սահմանելու մասին կառավարության որոշումից: Բողոքի ցույցերը տեւել էին մի քանի շաբաթ եւ հանգեցրել վարչապետ Սաադ Հարիրիի հրաժարականին:

3. Իրաք: Վարչապետ Ադել Աբդուլ Մահդին հրաժարական էր տվել, երբ հարյուրավոր մարդիկ զոհվել էին կոռուպցիայի դեմ բողոքի ցույցերի ժամանակ:

4. Իրան: Բենզինի գնի բարձրացումը հանգեցրել էր բողոքի ցույցերի, որոնք վերաճել էին 4 մարդու մահվան պատճառ դարձած անկարգությունների:

5. Սուդան: Օմար ալ-Բաշիրը իշխանության ղեկին էր 30 տարի շարունակ: Սակայն գների շուրջ դժգոհությունը հանգեցրել էր անկարգություների, որոնք ստիպել էին նրան լքել երկիրն ապրիլին:

6. Մալավի: Ընտրությունները կեղծելու մասին պնդումները հրահրել էին տասնյակ հազարավոր մարդկանց օգոստոսին դուրս գալ Մալավիի փողոցներ:

7. ՀԱՀ: Պետական ծառայությունների աշխատանքն ու կացարանի պակասը բռնի ցույցերի հիմնական պատճառներից էին, որոնք հրահրվել էին ապրիլին:

Արեւելյան Ասիա եւ Օվկիանիա

1. Հարավային Կորեա: Տասնյակ հազարավոր ցուցարարներ բողոքում էին արդարադատության նախարարի պաշտոնում Չո Կուկին նշանակելու դեմ:

2. Հոնկոնգ: Հունիսին կայացած հանրահավաքն ընդդեմ օրենքի, որը հնարավոր է դարձնում արտահանձնումը Չինաստանին, վերաճել էր լայնամասշտաբ բողոքի ցույցերի:

3. Ինդոնեզիա: Հոկտեմբերին բողոքի ցույցեր էին տեղի ունեցել ընդդեմ կառավարության ծրագրի՝ ներառյալ քրեական օրենսգրքում հակասական փոփոխությունները:

4. Պապուա: Ինդոնեզիայի ամենաարեւելյան շրջանում օգոստոսին եւ սեպտեմբերին սեպարատիստների եւ կառավարական ուժերի միջեւ տեղի ունեցած բախումները հանգեցրել էին բազմաթիվ մարդկանց մահվան:

Հարավային Կովկաս

1. Հայաստան: «Թավշյա հեղափոխությունից» հետո երկրում շարունակվել են անցկացվել բողոքի ցույցեր: Հայաստանի քաղաքացիները բողոքել են ընդդեմ Ամուլսարի հանքի շահագործման, կրթության մասին օրենքում փոփոխությունների, երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանի կալանավորման, ինչպես նաեւ Ստամբուլյան կոնվենցիայի դեմ, բողոքել են նաեւ զոհված զինվորների մայրերն ու ավտոմեքենաներ ներկրողները:

2. Վրաստան: Հունիսին Թբիլիսին մի քանի անգամ ցնցել էին բողոքի ցույցերը, որոնց ֆորմալ պատճառն էր ռուսական պատվիրակության այցը Թբիլիսի, որը ժամանել էր Վրաստանի խորհրդարանի նիստերի դահլիճում անցկացվող Ուղղափառության միջխորհրդարանական վեհաժողովի լիագումար նիստին մասնակցելու համար: Սեպտեմբերի 2-ին հրաժարական էր տվել Վրաստանի վարչապետ Մամուկա Բախտաձեն: Սեպտեմբերի 3-ին «Վրացական երազանք» իշխող կուսակցությունը վարչապետի պաշտոնում առաջադրել էր Վրաստանի ՆԳ նախարար Գեորգի Գախարիայի թեկնածությունը: Նոյեմբերի 17-ին Վրաստանի խորհրդարանի շենքի դիմաց սկսվել էր «Միավորված ընդդիմության» բազմահազարանոց հանրահավաքը, որին մասնակցել էին բոլոր նշանակալի քաղաքական ուժերը, այդ թվում՝ Միխեիլ Սաակաշվիլիի «Միասնական ազգային շարժում» խոշորագույն ընդդիմադիր կուսակցության ներկայացուցիչները: Հայտարարվել էր խորհրդարանն արգելափակելու մեկնարկի մասին:

3. Ադրբեջան: Հոկտեմբերին անցկացվել էին բողոքի ցույցեր, որոնց ընթացքում ցուցարարները պահանջում էին ազատել քաղաքական բանտարկյալներին եւ անցկացնել ազատ ու արդար ընտրություններ, ինչպես նաեւ բողոքում էին ընդդեմ աճող գործազրկության եւ տնտեսական անհավասարության: