Համապարփակ ապահովագրությունը բազմաթիվ հիվանդությունների բուժումը չի փոխհատուցելու․ Ի՞նչ մտավախություններ ունեն մասնագետները

Օրեր առաջ հանրության դատին ներկայացվեց Հայաստանի ողջ բնակչության համար պարտադիր առողջապահական ապահովագրության համակարգ ներդնելու վերաբերյալ նախագիծը։ Առողջապահության նախարարությունը առաջարկում է աշխատավարձի մինչև 6 տոկոսի չափով առողջապահական հարկ սահմանել, ինչը ՀՀ քաղաքացիներին հնարավորություն կտա ունենալ առողջապահական ապահովագրություն։

Նախագծի ընդունման դեպքում ՀՀ բոլոր քաղաքացիների համար հասանելի կլինեն սիրտ-անոթային հիվանդությունների բուժում՝ այդ թվում վիրահատություններ, քաղցկեղային գոյացությունների վիրահատական, ճառագայթային ու քիմիոթերապևտիկ բուժումներ, իսկ ատամնաբուժական ծառայությունների դեպքում՝ միայն զննում, հեռացում ու պրոթեզավորում:

Առողջապահության նախարար Արսեն Թորոսյանը շեշտում է, որ այս առաջարկով ցանկանում են սոցիալական հարց լուծել, որ աշխատողը հոգա չաշխատողի առողջական հոգսը։

Առաջարկված նախագիծը հանրության շրջանում բուռն քննարկումներ առաջացրեց։ Քաղաքացիներն իրենց մտահոգություններն են հայտնում, որոնք բազմաթիվ են. նոր հարկատեսակի չափից մինչեւ մատուցվելիք ծառայությունների որակի վերաբերյալ կասկածները։

Գաստրոէնտերոլոգ Հայկ Մանասյանը արժանահավատ չի համարում այն պնդումը, որ Հայաստանում այսօր հնարավոր է առողջապահական համապարփակ ապահովագրություն ներդնել։ Նրա խոսքով՝ համապարփակ բառը ենթադրում է, որ փոխհատուցվելու են բոլոր ծախսերը, որոնք կապված են առողջության հետ։

«Պատկերացրեք ես, օրինակ, ամսական 30 հազար դրամ վճարում եմ ապահովագրության համար, մեկ էլ 5 տարի հետո գնում եմ, ասում եմ՝ էսպիսի խնդիր ունեմ, ասում են՝ այդ խնդիրը չի փոխհատուցվում։ Մեր ապահովագրության մեջ նշված է, որ հիմնական հիվանդությունների դեպքում բուժումը կփոխհատուցվի, դեղերի հիմնական մասը կփոխհատուցվեն, այսինքն՝ այն էժան դեղերը կփոխհատուցեն։ Իսկ ինչի՞ համար են ապահովագրում․ որ մի օր այդ թանկարժեք բուժումը պետք լինի, մարդը կարողանա ինչ-որ ֆոնդից ստանալ։ Դա 100 տոկոսով չի փոխհատուցում առողջապահական ծախսերը․․․ Եթե մեկը գալիս, ասում է՝ ես համապարփակ ապահովագրություն կներդնեմ, նա ստում է, չի պատկերացնում ինչի հետ գործ ունի։ Համապարփակ ապահովագրելու համար մենք ո՛չ հանրություն ունենք պատրաստ, ոչ էլ բժշկական աշխարհ», - ասում է մասնագետը։

Հայկ Մանասյանի խոսքով՝ շատ հիվանդություններ չեն փոխհատուցվում այս նախագծով․ «Օրինակ՝ Կրոնի հիվանդությունը, հեպատիտ C-ն, խոցային կոլիտը․․․ դրանց բուժումը չի փոխհատուցվում։ Այսինքն մարդը լինելու է ապահովագրված, բայց այս հիվանդությունների բուժման համար պիտի վճարի իր գրպանից»։

Բժշկի մյուս մտահոգությունը կոռուպցիոն դրսեւորումներն են ու կոմպետենտ վերահսկողների բացակայությունը։

«Եթե «քավոր-սանիկ» կարգավիճակով կարողանում են նստել ինչ-որ պաշտոնների, իրենք ո՞նց են էս ամենը վերահսկելու», - նշում է նա։

Ըստ Հայկ Մանասյանի՝ նախագծի ստեղծողները հղում են անում միջազգային փորձին, հաշվի չառնելով, որ հետսովետական երկրում միջազգային փորձը չի կարող աշխատել։ Նրա խոսքով մեր երկրում առողջապահական համակարգի խնդիրներն այլ են, ու միջազգային փորձի լուծումները չեն կարող աշխատել։

Առողջապահության ազգային ինստիտուտի գլխավոր խորհրդական Դավիթ Պետրոսյանը մտավախություն ունի հերթերի վերաբերյալ, որոնք կարող են գոյանալ առոջապահական ապահովագրության ներդրման պարագայում։ Ըստ նրա՝ նախարարությունը պետք է նախօրոք հաշվարկներ անի, թե արդյո՞ք մեր համակարգը պատրաստ է դրան, չէ՞ որ հավանականություն կա, որ էլ ավելի շատ մարդ կսկսի հիվանդանոցներ հաճախել, իսկ դրանք այսօր էլ ծանրաբեռնված են աշխատում։

«Ես կարծում եմ հենց հիմա համակարգը պատրաստ չէ, բայց մինչ օրենքի ուժի մեջ մտնելը պետք է պատրաստել։ Բացի այդ, եթե մարդիկ իմանան, որ գումար կա, պահանջարկ կա, ներդրումներ կանեն, գուցե 4-5 նոր հիվանդանոցներ բացվեն, ի վերջո բիզնես է», - ասում է մասնագետը։

Դավիթ Պետրոսյանը այս նախագիծն ընդհանուր առմամբ դրական է գնահատում՝ նշելով, որ առողջապահական համընդհանուր ապահովագրությունը միակ ճանապարհն է մեր առողջապահությունը դարձնել որակյալ եւ հասանելի, իսկ մեխանիզմների վերաբերյալ՝ թող բանավեճով հստակեցվի։

«Այս գաղափարը վաղուց է քննարկվել։ Այժմ, քանի որ աշխատողների մեծ մասը պետական գրանցում ունեն, հնարավոր է ավելի հստակ հաշվարկներ անել, որոնց հիման վրա էլ ներկայացվել է նախագիծը»։

Դավիթ Պետրոսյանը, անդրադառնալով հարկի չափի բարձր լինելու վերաբերյալ պնդումներին, նշեց, որ առաջարկվող 6 տոկոսը քարացած թիվ չէ, ու կարող են այլ առաջարկներ հնչել, քննարկումների միջոցով հասկանալ, թե որքանի ենք պատրաստ։

«Նախագծում ասվում է, որ 6 տոկոսով կարելի է անել այսքանը, բայց դեռ քննարկումների փուլում ենք, այլ առաջարկներ կարող են հնչել։ Այնուամենայնիվ, Հայաստանի հարկման համակարգը գնում է դեպի համահարթեցում։ Այն մարդիկ, ովքեր 28, 36 տոկոս եկամտահարկ են վճարել, հիմա դարձնում են 20, այս նոր հարկատեսակի ընդունմամբ կդառնա 26 տոկոս, այսինքն՝ էլի ավելի քիչ են վճարում, ոան նախկինում, բայց դրա մեջ մտնում է սոցիալական մի մեծ երաշխիք։ Բացի այդ, շատ դեպքերում գործատուն է վճարում հարկերը, իսկ աշխատողին ներկայացնում միայն մաքուր աշխատավարձը, այսպիսով մարդը կստանա իր գումարը, ինչպես նաեւ կունենա այդ սոցիալական երաշխիքը»։

Հիվանդանոցի բյուջեի տեսանկյունից Դավիթ Պետրոսյանը նույնպես դրական է գնահատում. «Միանշանակ դրական է հիվանդանոցների բյուջեի համար, զուգահեռ դրան պետք է պետությունը հաշվարկի, թե ինչքան գումար է տալիս ամեն ծառայության համար ու դրանք հանկարծ չլինեն այնքան փոքր, որ հիվանդանոցները տուժեն, կամ անորակ օգնություն ցույց տան։ Բայց պետպատվերի համար «գլուխ են ջարդում», սա էլ նույնն է, պարզապես ավելի մեծ խումբ է ընդգրկում»։

Ինչ վերաբերում է կոռուպցիոն դրսեւորումներին՝ Դավիթ Պետրոսյանի խոսքով պրոցեսները պետք է զուգահեռ ընթանան․ «Հիմա չենք կարող պնդել, որ նույն վիճակն է, ինչ տարիներ առաջ․ կոռուպցիայի դեմ պայքար կա։ Իհարկե ամբողջովին վերացած չէ, բայց պրոցեսները կարող են զուգահեռ ընթանալ»։

Հիշեցնենք, որ նախագիծը քննարկման փուլում է եւ դեռեւս ներկայացված չէ Կառավարություն։

Ի դեպ, նախագծի ներկայացնելուց հետո՝ առաջին օրերին գերակշռում էին կողմ ձայները, սակայն վերջին մի քանի օրվա ընթացքում պատկերը ճիշտ հակառակն է։ Այս պահի դրությամբ՝ կողմ ձայները 44%-ն են, դեմ` 56%:

Նախարար Արսեն Թորոսյանը նաեւ նշել է, որ հնարավոր է սկզբնական շրջանում միայն աշխատող քաղաքացիների ապահովագրությունը իրակացվի, այնուհետեւ տարիների ընթացքում՝ չաշխատողներինը։ Ըստ նախարարի՝ հարկի չափի փոփոխութոյւնները եւս քննարկելի են։