Թրամփի ամենամեծ սխալը կլինի Իրան ներխուժելը. The National Interest

Միջուկային զենք ձեռք բերելու հարցում Իրանին իսկապես խոչընդոտող ռազմական գործողություններ կարող են հանդիսանալ ԱՄՆ-ի կողմից Իրան ներխուժումն ու երկրի օկուպացիան եւ հետագայում իշխանության փոխանցումը Վաշինգտոնի բարեկամ ռեժիմին, որը կաջակցի Իրանի ոչ միջուկային կարգավիճակին: Սակայն չնայած նրան, որ ԱՄՆ-ում ցանկանում են կանխել Իրանի կողմից միջուկային զենքի ստեղծումը, ոչ մի լուրջ դիտորդ գրեթե երբեք չի առաջարկում այդ տարբերակը, գրում է The National Interest-ը:

Մասնավորապես, դա բացատրվում է Իրաքում եւ Աֆղանստանում ԱՄՆ-ի հոգնածությամբ: Սակայն պատճառներն առավել խորն են. չնայած նրան, որ Իրանի զինված ուժերը զգալիորեն զիջում են ԱՄՆ-ի զինված ուժերին, վերջիններիս չի հաջողվում արագ եւ էժան ճանապարհով գրավել Իրանը, ինչպես եղավ Իրաքի եւ Աֆղանստանի դեպքում: Թեհրանը, փաստացի, կարող է ամերիկացի զինվորականներին ստիպել զերծ մնալ նման գործողություններից:

ԱՄՆ-ի ներխուժումից իրեն պաշտպանելու Իրանի կարողությունը սկսվում է նրա աշխարհագրությունից: Ինչպես գրում է Stratfor-ը.

«Իրանն ամրոց է՝ 3 կողմից շրջապատված լեռներով եւ կենտրոնում անապատով չորրորդ օվկիանոսով, չափազանց դժվար է գրավման համար»:

Չնայած նրան, որ «ջրի զսպող հատկությունը» ցամաքի վրա ներխուժումն առավել նախընտրելի է դարձրել ներխուժող կողմի համար, բարձր ճշգրտությամբ զինամթերքի դարաշրջանը դժվարեցրել է հատկապես ջրից ներխուժումը: Այդ կապակցությամբ ԱՄՆ-ը վճռականորեն կնախընտրեր Իրան ներխուժել ցամաքային սահմաններից, ինչպես տեղի ունեցավ Իրաքի դեպքում 2003 թվականին:

Ցավոք, այդ առումով տարբերակները շատ չեն: Առաջին հայացքից, Աֆղանստանի արեւմուտքից ներխուժման սկիզբը կարող է առավել հավանական ճանապարհ լինել՝ հաշվի առնելով այն, որ այնտեղ արդեն ամերիկյան զորքեր կան: Սակայն դա եւս լավագույն տարբերակը չէ:

Սկսենք նրանից, որ նյութատեխնիկական ապահովման տեսանկյունից Աֆղանստանի արեւմուտքում ներխուժման խոշոր ուժերի ստեղծումը մղձավանջ կլիներ, հատկապես ԱՄՆ-ի եւ Ռուսաստանի հարաբերությունների վատթարացման ֆոնին:

Սակայն առավել կարեւոր է սահմանային շրջանի աշխարհագրությունը: Առաջին հերթին, սահմանային շրջանի երկայնքով կան մի քանի ոչ մեծ լեռնաշղթաներ: Աֆղանստանի հետ սահմանից մինչեւ Իրանի խոշոր քաղաքներ տանող ճանապարհը 2 խոշոր անապատային շրջանների՝ Դաշտ-Լուտի եւ Դաշտ-Կավիրի հատում կպահանջի:

Դաշտ-Կավիրը հատկապես ամենասարսափելին է, քանի որ դրա ավազաբլուրները սորուն ավազների են նման:

Իրանի արեւմտյան սահմանները հետաքրքրություն չեն ներկայացնում ԱՄՆ-ի համար: Իրանը հյուսիս-արեւմուտքում հատում է Թուրքիայի՝ ԱՄՆ-ի դաշնակցի հետ: Անկարան ԱՄՆ-ին մերժել էր Իրաք ներխուժելու համար իր տարածքն օգտագործելու հարցում: Եվ չնայած դրան՝ Թուրքիայի հետ սահմանին Զագրոս լեռներն ու Իրաքի մեծ մասը այդ երթուղով խոշոր ներխուժումը չափազանց դժվար կդարձնեն:

Իրանի արեւմտյան սահմաններին միակ բացառությունը հարավային կետում է, որտեղ Տիգրիս եւ Եփրատ գետերը միանում են՝ ձեւավորելով Շատտ-էլ-Արաբ ջրային ճանապարհը: Այդ երթուղին 1980-ականներին օգտագործում էր Սադամ Հուսեյնը: Ցավոք, ինչպես հայտնաբերեց Սադամը, այդ տարածքը ճահճացած էր եւ հեշտ էր պաշտպանել: Բացի այդ, իրանական տարածք անցնելուց անմիջապես հետո զինվորականները բախվեցին Զագրոս լեռների հետ:

Այդպիսով, ԱՄՆ-ը պետք է ներխուժի Իրան իր հարավային ափային գծից, որը ձգվում է մոտ 800 մղոն եւ բաժանված է Պարսից եւ Օմանի ծոցերին հարակից գետափերի միջեւ: Իրանը հենց նման սցենար էր պատրաստում քառորդ դար շարունակ: Մասնավորապես, Իրանը կենտրոնացել էր այդ շրջանում ԱՄՆ-ի դեմ հակազդման ռազմավարության իրականացման համար հնարավորություներ ձեռք բերելու ուղղությամբ՝ մեծ քանակությամբ հրթիռներ, դրոններ, սուզանավեր եւ նռնակներ օգտագործելով:

CNA-ում իրանյան հետազոտությունների ծրագրի տնօրեն Մայքլ Քոնելը նշել է. «Աշխարհագրությունն իրանյան ռազմածովային պլանավորման առանցքային տարրն է: Ծոցի սահմանափակ տարածքը, որի լայնությունը բազմաթիվ վայրերում կազմում է 100 ծովային մղոնից պակաս, սահմանափակում է խոշոր վերգետնյա միջոցների մանեւրությունը, ինչպիսիք են ավիակիրները: Ծովի հյուսիսային ափը լի է քարքարոտ ծովախորշերով, որոնք հարմար են տեղանքը քողարկելու եւ փոքր նավերով աշխատելու համար: Իրանցիները նաեւ ամրապնդել են բազմաթիվ կղզիներ Պարսից ծոցում, որոնք տեղակայված են գլխավոր ծովային ուղիներում»:

Միացյալ Նահանգները կկրեն զգալի վնաս եւ կորուստներ՝ փորձելով տեղադրել պլացդարմ Իրանի հարավում: Սակայն Ամերիկայի խնդիրները չեն սահմանափակվի այդ պլացդարմի ստեղծմամբ, քանի որ միեւնույն է անհրաժեշտ կլինի գրավել Իրանի մնացած մասը: Իսկ աշխարհագրությունը կլինի ի օգուտ Իրանի, քանի որ երկրի գրեթե բոլոր խոշոր քաղաքները տեղակայված են հյուսիսում, եւ անգամ ամենալավ հանգամանքների դեպքում դրանց հասնելը հեշտ չի լինի:

Իրաքում եւ Աֆղանստանում Միացյալ Նահանգները հայտնաբերել են, որ երկիրը գրավելը դյուրին խնդիր է: Սակայն դա բավականին թանկարժեք գործ է: Չնայած Իրանի շրջափակումը կլինի առնվազն այնքան բարդ, որքան Իրաքի եւ Աֆղանստանի շրջափակումը՝ անգամ Իրան ներխուժումը կլինի չափազանց բարդ խնդիր: Հետեւաբար, չնայած Իրանի գրավումը ամենակայուն միջոցն է միջուկային զենքի ստեղծումը կանխարգելելու համար, Վաշինգտոնը քիչ հավանական է, որ կփորձի դա անել առաջիկայում: