Հայաստանը պետք է կենտրոնանա բլոքչեյն տեխնոլոգիաների նոր հնարավորությունների վրա. Հենրի Արսլանյան

Հենրի Արսլանյանը, որը Հոնկոնգի PwC միջազգային քոնսալթինգային ընկերության ֆինանսական տեխնոլոգիաների եւ կրիպտոտեխնոլոգիաների հարցերով մասնագետն է, Երեւանում Տեղեկատվական տեխնոլոգիաների համաշխարհային կոնգրեսի (WCIT 2019) մոդերատորը կլինի: NEWS.am-ի հետ հարցազրույցում Արսլանյանը, որը նաեւ Հոնկոնգում FinTech ասոցիացիայի նախագահն է եւ Հոնկոնգի համալսարանի արտահաստիքային պրոֆեսոր, ներկայացրեց WCIT-ից իր ակնկալիքները եւ կարծիք հայտնեց տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ապագայի մասին:

Պարոն Արսլանյան, դուք Երեւանում մասնակցելու եք WCIT 2019-ին: Այդ համաժողովից ի՞նչ սպասումներ ունեք:

Այդպիսի մեծ համաժողովներում միշտ ընդունված է ներկայացնել եւ ծանոթանալ շուկայի վերջին գաղափարներին ու միտումներին: Բայց ես հայտնաբերել եմ, որ իսկական մոգականություն է տիրում սուրճ-բրեյքերի, համաժողովի շրջանակում նիստերի եւ նման իրադարձությունների շուրջ, այսինքն՝ երբ հանդիպում եք այլ խանդավառ մարդկանց, որոնք փորձում են աշխարհը փոխել: Այդպիսի պահերն իսկապես տալիս են 1 + 1 = 3 արդյունք:

Հայաստանի կառավարությունը ՏՏ-ն հայտարարել է առաջնահերթ ուղղություն: Հայկական ՏՏ ոլորտը զարգանում է, երկիրը լավ վայր է համարվում ՏՏ մասնագետների աշխատելու եւ ապրելու համար: Սակայն տեղեկատվական տեխնոլոգիաներն այնքան էլ լայնորեն չեն կիրառվում տնտեսության մեջ: Ձեր կարծիքով՝ ի՞նչ պետք է ձեռնարկենք այս ուղղությամբ:

Ես իսկապես կարծում եմ, որ Հայաստանը պետք է կենտրոնանա նոր հնարավորությունների վրա, որոնք տրամադրում է ոչ միայն ՏՏ-ն ընդհանրապես, այլ նաեւ նրան առնչվող որոշ ոլորտներ: Դրանցից մեկն է բլոքչեյն տեխնոլոգիաների զարգացումը:

Գոյություն ունեն բլոքչեյնի օգտագործման բազմաթիվ տարբերակներ, եւ Հայաստանն իր չափերի ու բարձր տեխնոտաղանդների շնորհիվ կարող է փորձարկումների լավ պոլիգոն դառնալ: Օրինակ՝ սեփականության իրավունքի ամրագրումը բլոքչեյնում, ինչը կնվազեցնի գործառնական ծախսերը եւ կառավարությունում կոռուպցիան: Արժի նաեւ դիտարկել Կենտրոնական բանկի կողմից թվային դրամի թողարկումը, որը կարող է ոչ միայն նվազեցնել դրամական փոխանցումների արժեքը, որոնք հայերը տուն են ուղարկում, այլեւ զգալիորեն նվազեցնել կոռուպցիայի եւ փողերի լվացման ռիսկերը:

WCIT 2019-ի ընթացքում կրիպտոարժույթի վերաբերյալ ի՞նչ հարցեր եք պատրաստվում բարձրացնել:

Հիմա ֆինանսների պատմության մեջ ամենահուզիչ պահն է: 100 տարի հետո մենք ետ կնայենք 2008-ից 2018 թվականների ժամանակահատվածին եւ կասենք, որ դա ֆինանսական աշխարհում հիմնական փոփոխությունների շրջանն էր․ ֆինանսական ճգնաժամից եւ 2018 թվականին բիթքոինի ստեղծումից մինչեւ FinTech-ի աճ եւ վերջին ամիսներին ֆինանսներում խոշոր տեխնոլոգիաների ի հայտ գալը:

Անհամբերությամբ սպասում ենք վերջին համաշխարհային կրիպտոմիտումներին: Ոչ միայն մակրոթրենդներին՝ ինչպիսին է ինստիտուցիոնալ խաղացողների ի հայտ գալը կամ Facebook-ի կողմից սեփական Libra կրիպտոարժույթի թողարկումը, այլեւ ավելի հիմնարար ծրագրերի, ինչպիսին են ֆինանսների ապակենտրոնացումը եւ փողի այնպիսի ապագա, ինչպիսին պատկերացնում ենք այսօր:

Ինչ եք կարծում՝ կրիպտոարժույթն արդյոք կարո՞ղ է երբեւէ ավանդական արժույթը փոխարինել նավթի եւ գազի շուկաներում:

Կրիպտոակտիվները, այդ թվում՝ կրիպտոարժույթները, երկար կմնան: Ես միանգամայն համոզված եմ՝ մենք կտեսնենք, որ դրանք մոտակա տարիներին մեյնսթրիմ կդառնան: Ես ակնկալում եմ տեսնել կայուն փող, որը եւ կրիպտոարժույթն է, որին աջակցում է թղթադրամային արժույթը, ինչպիսին է ԱՄՆ դոլարը: Դրանք մոտակա տարիներին ավելի հաճախ կօգտագործվեն, հատկապես անդրսահմանային գործարքներում, որոնք ներկայումս դեռեւս թանկարժեք են եւ դանդաղ են իրագործվում: Աշխարհում դրամական փոխանցումներով վճարումների միջին արժեքը, օրինակ՝ տուն փող ուղարկող արտասահմանցի աշխատողների համար, ինչպես նախկինում՝ 5 տոկոսից անցնում է: Սա անընդունելի է 2019 թվականին, եւ կրիպտոարժույթները այս խնդրի լուծման լավ միջոց են՝ նման վճարումներն աննշան գնով ակնթարթորեն կատարելու համար:

Առաջիկա 20 տարիներին ինչպիսի՞ն կլինեն ՏՏ զարգացման հիմնական ուղղությունները:

Ես բազմաթիվ իրադարձությունների եմ հետեւում, դրանց ազդեցությանը հատկապես համաշխարհային ֆինանսների վրա, եւ դրանցից շատերը ներկայացնում եմ իմ վերջին՝ «Ֆինանսների ապագան» կոչվող գրքում, որը լույս կտեսնի հաջորդ ամիս:

Օրինակ՝ կարծում եմ, որ ամենամեծ փոփոխությունը կարող է տեղի ունենալ՝ ոչ թե մեկ ուղղություն զարգացնելով, այլ շատերը համադրելով: Կարծում եմ, որ FinTech-ի, արհեստական ինտելեկտի (AI) եւ կրիպտոյի համադրումը վիթխարի ազդեցություն կունենա ֆինանսների վրա:

Մենք բոլորս այսօր օգտագործում ենք համացանցի պլատֆորմները եւ մեր տվյալներն անվճար տրամադրում ենք այդ պլատֆորմներն օգտագործելու հնարավորության դիմաց: Ես անկեղծորեն հավատում եմ, որ մոտակա տարիներին մենք մեր տվյալների դիմաց փոխհատուցում կստանանք, եւ դա տեղի կունենա միկրովճարումների միջոցով, որոնք հնարավոր են միայն կրիպտոյով: Եվ մենք կունենանք նաեւ AI մեխանիզմների աջակցությունը, որոնք կգնահատեն մեր տվյալները, քանի որ ոչ բոլոր տվյալներն են միարժեք: Սա հնարավոր կլինի, եթե մենք կարողանանք մեզ կապել տեխնոլոգիական մի շարք ուղղությունների հետ: Եվ սա իսկապես գրավիչ է: