Եվրոպան դիմադրում է Չինաստանի նկատմամբ ԱՄՆ-ի ճնշմանը

Չինաստանի նախագահ Սի Ծինփինն իր աշխատանքային շաբաթը սկսել է արտասահմանում ԱՄՆ-ի հետ կապեր հաստատելով եւ ավարտել նրանով, որ եվրոպացի առաջնորդները արդարացրել են Չինաստանի նկատմամբ Բայդենի վարչակազմի խիստ սահմանափակումներին իրենց հակազդեցությունը:

Տրամադրությունների փոփոխությունը հավասարազոր է Սի Ծինփինի հաղթանակին՝ համաճարակի սկզբից ի վեր Չինաստանից դուրս իրականացված իր երկրորդ արշավում, մի ժամանակահատված, որի ընթացքում Պեկինի հարաբերությունները ԱՄՆ-ի եւ նրա դաշնակիցների հետ ավելի վատ էին քան երբեւէ: Հոկտեմբերին ԱՄՆ-ի նախագահ Ջո Բայդենը սահմանափակել էր կիսահաղորդիչների եւ չիպերի արտադրության սարքավորումների վաճառքը Չինաստանին՝ զսպելու նրա տնտեսական զարգացումը եւ հիմնական դաշնակիցներին խնդրել հետեւել իր օրինակին՝ մտավախություն առաջ բերելով համաշխարհային տնտեսության պառակտման վերաբերյալ:

Ուրբաթ օրը Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը կոչ է արել համագործակցել Պեկինի հետ եւ հակազդել աշխարհը մրցակից դաշինքների բաժանելու փորձերին, ինչը հաջորդել է Գերմանիայի կանցլեր Օլաֆ Շոլցի նմանատիպ կոչերին, ով այս ամսվա սկզբին այցելել էր Չինաստան, եւ Նիդեռլանդների վարչապետ Մարկ Ռյուտեի՝ ԱՄՆ ճնշմանը դիմակայելու նպատակով չիպեր արտադրող այլ հիմնական պետությունների հետ համագործակցելու ջանքերին:

«Այժմ, աստիճանաբար, շատերը կցանկանան տեսնել, որ այս աշխարհում երկու կարգ կա», - ասել է Մակրոնը՝ ելույթ ունենալով Բանգկոկում կայացած Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տնտեսական համագործակցության գլխավոր տնօրենների գագաթաժողովում:

«Սա մեծ սխալ է նույնիսկ ԱՄՆ-ի եւ Չինաստանի համար: Մեզ պետք է միասնական համաշխարհային կարգ»,- հավելել է նա՝ արժանանալով բուռն ծափահարությունների։

Ֆրանսիայի ղեկավարի մեկնաբանությունները, մասնավորապես, ցույց են տալիս, որ Եվրոպան երջանիկ միջավայրում է, երբ խոսքը գնում է Չինաստանի մասին։ Թեեւ որոշ եվրոպական մայրաքաղաքներում կոչեր էին հնչում խստացնել հարաբերությունները Պեկինի հետ՝ կապված մարդու իրավունքների եւ ժողովրդավարության վերաբերյալ հարցերի հետ, այնուամենայնիվ չիպերի վրա ԱՄՆ-ի արտահանման լայն հսկողությունը, որը շուտով կարող է տարածվել այլ ռազմավարական տեխնոլոգիաների վրա, խոսակցությունը Չինաստանի շուրջ մտահոգություններից տեղափոխել է դեպի Ամերիկյան ճնշման հարցում անհանգստության:

«Քանի որ Գերմանիան գնում է դեպի ռեցեսիա, եւ Եվրոպային սպասվում է դաժան ձմեռ՝ առանց ռուսական էժան նավթի եւ գազի, մենք ախորժակ չունենք Պեկինի հետ առճակատման գնալու», - ասում է Rhodium Group China-ի խմբագիր Նոա Բարկինը:

«Չնայած Պեկինին դիմակայելու, ընդհանուր եվրոպական ճակատ ստեղծելու եւ Չինաստանի հետ տնտեսական ներգրավվածության ռիսկերը նվազեցնելու մասին բոլոր կոչերին, անցյալ ամիս ձեռնարկված գործողությունները հաջողությամբ չպսակվեցին», - ասել է նշելով, որ այսպես շարունակվելու դեպքում, ռիսկ կա, որ նոր ճեղքեր են առաջանալու անդրատլանտյան հարաբերություններում: Նա մատնանշել է այդ ճեղքերից մի քանիսը նկատվել են Չինաստանի նկատմամբ ԱՄՆ-ի ճնշմանը հակազդելու Եվրոպայի արձագանքում:

Սի Ծինփինը փորձել է օգտագործել վերոնշյալ տարաձայնությունները Բալիում կայացած G20-ի գագաթաժողովի եւ Թաիլանդում կայացած Ասիա-խաղաղօվկիանոսյան տնտեսական համագործակցության գագաթաժողովում, որտեղ հանդիպել է մոտ 20 առաջնորդների հետ: Ռյուտեի հետ հանդիպման ժամանակ նա հորդորել է Նիդեռլանդների ղեկավարին՝ խուսափել «անջատումից», քանի որ ԱՄՆ-ը ճնշում է գործադրում ASML Holding NV-ի վրա, որը վիրտուալ մենաշնորհ ունի ամենաառաջադեմ չիպեր արտադրելու համար անհրաժեշտ մեքենաների շուկայում:

«Մենք պետք է դիմակայենք տնտեսական եւ առեւտրային հարցերի քաղաքականացմանը եւ պահպանենք համաշխարհային արդյունաբերական շղթայի եւ մատակարարման շղթայի կայունությունը», - ասել է Ծինփինը։ Չինաստանի ղեկավարը, Հարավային Կորեայի հետ նախագահ Յուն Սուկ Յեոլի հետ հանդիպման ժամանակ, կոչ է արել նաեւ ավելի մեծ համագործակցություն սկսել բարձր տեխնոլոգիաների արտադրության ոլորտում:

Մեկ օր անց Նիդեռլանդների արտաքին առեւտրի նախարար Լի Շրեյնեմախերը ասել է, որ ԱՄՆ-ը չպետք է ակնկալի, որ Նիդեռլանդները անվերապահորեն կընդունի իր մոտեցումը Չինաստանի արտահանման սահմանափակումների նկատմամբ:

«Նիդեռլանդները չի կրկնի ամերիկյան միջոցները մեկ առ մեկ: Մենք մեր գնահատումն ենք իրականացնում եւ դա անում ենք խորհրդակցելով գործընկեր պետությունների հետ, ինչպիսիք են Ճապոնիան եւ ԱՄՆ-ը», - ասել է Շրեյնեմախերը հոլանդական NRC թերթին տված հարցազրույցում::

Ըստ Արժույթի միջազգային հիմնադրամի գործադիր տնօրեն Քրիստալինա Գեորգիեւայի, իրավիճակը ցույց է տվեցլ, որ աշխարհի խոշորագույն տնտեսությունները գիտակցում են տարաձայնությունները կամրջելու իրենց պատասխանատվությունը, սակայն ավելի լուրջ երկփեղկման ռիսկերը մնում են առանց հետագա քննարկումների:

«Մենք ապրում ենք մի աշխարհում, որը տեղափոխվում է մի ցնցումից մյուսը՝ համաճարակ, պատերազմ, գնաճ: Եվ եթե սրան գումարենք համաշխարհային տնտեսության մասնատվածությունը, դա կրակի վրա յուղ կլցնի։ Սրանից ոչ ոք չի շահի», - ասել է նա Bloomberg TV-ին։

Չինաստանի հետ առեւտուրը սահմանափակելու ԱՄՆ քայլերը քննադատության են ենթարկվել նաեւ Ասիայում, որտեղ Սինգապուրի նման երկրները նախազգուշացրել են Պեկինին տնտեսապես անջատելու հետեւանքների մասին: Տարածաշրջանի շատ կառավարություններ նույնպես ԱՄՆ Ներկայացուցիչների պալատի խոսնակ Նենսի Փելոսիի այս տարվա սկզբին Թայվան կատարած այցը անհարկի սադրիչ քայլ են համարել:

Չինաստանի առաջնորդների հետ հանդիպումից հետո Բայդենը, կարծես, արձագանքել է այդ մտահոգություններին՝ լրագրողներին ասելով, որ չի տեսնում Չինաստանի կողմից Թայվան ներխուժելու «որեւէ մոտալուտ փորձ» եւ հասկացրել է, որ ԱՄՆ-ի քաղաքականությունն ինքնավար կղզու նկատմամբ «բացարձակապես չի փոխվել»։

Հակառակ նրան, որ եվրոպական հիմնական առաջնորդները գնալով ավելի են դիմադրում Վաշինգտոնի աճող ճնշմանը, նրանք հեռու են կոնսենսուսի հասնելուց, թե ինչպես վարվել օրեցօր ավելի ինքնավստահ դարձող Չինաստանի հետ: Մինչ Եվրամիությունը Չինաստանին անվանել է համակարգային մրցակից, քաղաքականությունն ամբողջ մայրցամաքում մնում է մասնատված:

Մասնավորապես, նախկին խորհրդային երկրները կասկածամիտ են դառնում մայրցամաքի վրա Պեկինի տնտեսական ազդեցության հարցում։ Ֆինլանդիայի վարչապետ Սանան նախազգուշացրել է Չինաստանից Եվրոպայի տեխնոլոգիական կախվածության մասին։

Ընդհանուր առմամբ, Ծինփինի գործողությունները Եվրոպային առնվազն ստիպում են մտածել միջին ճանապարհի մասին: Տնտեսական համագործակցության գագաթաժողովում իր ելույթի ընթացքում ընդլայնված փոխաբերությամբ Մակրոնը՝ ԱՄՆ-ն եւ Չինաստանը համեմատել է ջունգլիներում գտնվող «երկու մեծ փղերի» հետ. «Եթե նրանք շատ նյարդայնանան եւ պատերազմ սկսեն, դա մեծ խնդիր կլինի ջունգլիների մնացած հատվածի համար: Պետք է համագործակցել այլ կենդանիների հետ»: